Εγγύηση για τη Νεολαία

Η Ευρώπη βιώνει μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της στον οικονομικό τομέα. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα της Eurostat (Αύγουστος 2013), οι άνεργοι νέοι κάτω των 25 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχονται σε 5,5 εκατομμύρια, δηλαδή ποσοστό 23,3%! Στην Ελλάδα τα στατιστικά είναι περισσότερο αποκαρδιωτικά, καθώς η νεανική ανεργία ανήλθε σε 55,1% τον Ιούλιο. Συνυπολογίζοντας και τα 7,5 εκατομμύρια των NEETs (Νέοι Εκτός Απασχόλησης, Εκπαίδευσης ή Κατάρτισης) γίνεται εύκολα αντιληπτό πως μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων “θυσιάζεται”. Η κατάσταση αυτή, όπως είναι φυσικό, έχει θορυβήσει την ηγεσία της Ε.Ε. και των κρατών-μελών που ψάχνουν τρόπους αντιμετώπισης αυτού του επώδυνου και επικίνδυνου φαινομένου που αποτελεί απειλή για το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανεργία των νέων προτάθηκε η “Εγγύηση για τη Νεολαία”. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία, η οποία εξασφαλίζει ότι όλοι οι νέοι κάτω των 25 ετών, λαμβάνουν προσφορά καλής ποιότητας εργασίας, συνεχούς εκπαίδευσης, µαθητείας ή άσκησης, εντός τεσσάρων µηνών από τη στιγµή που καθίστανται άνεργοι ή εξέρχονται από την επίσηµη εκπαίδευση και προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε ατόμου ξεχωριστά! Η “Εγγύηση για τη Νεολαία” συμφωνήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2013, αποτέλεσε σύσταση του Συμβουλίου στις 22 Απριλίου 2013 και συµβάλλει σε τρεις από τους στόχους της στρατηγικής “Ευρώπη 2020”. Συγκεκριµένα, ότι το 75% της ηλικιακής οµάδας 20-64 ετών θα πρέπει να εργάζεται, ότι το ποσοστό των ατόµων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο θα πρέπει να είναι χαµηλότερο από 10% και ότι τουλάχιστον 20 εκατοµµύρια άτοµα θα πρέπει να απαλλαγούν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισµό.

Όμως, η “Εγγύηση για τη Νεολαία” δεν είναι κάτι καινούργιο στον ευρωπαϊκό χώρο. Ήδη από το 1981 είχε οριστεί από το Σκανδιναβικό Συμβούλιο, ενώ τη δεκαετία του ’90 μερικές ευρωπαϊκές χώρες εφάρμοσαν ανάλογες πολιτικές για την ομαλή είσοδο των νέων στην αγορά εργασίας. Η Δανία από το 1990 εισήγαγε την εγγύηση ως μέτρο για τους νέους που ήταν άνεργοι, αλλά δεν τύγχαναν των αντίστοιχων προνομίων. Εστίαζε κυρίως στην τεχνική εκπαίδευση και κατάρτιση και απέδωσε άμεσα στην πτώση της νεανικής ανεργίας! Η Σουηδία εφαρμόζοντας μια αντίστοιχη εγγύηση παρέχει στους άνεργους νέους κάτω των 25 ετών μια θέση εργασίας ή κατάρτισης στις πρώτες 100 ημέρες ανεργίας.

Στη Φινλανδία, η εγγύηση προσφέρει μια θέση εργασίας σε κάθε άνεργο νέο κάτω των 25 ετών ή απόφοιτο πανεπιστημίου κάτω των 30 ετών μέσα σε τρεις μήνες από τη στιγµή που καθίστανται άνεργοι ή αποφοιτούν. Η αξιολόγηση του κατέδειξε πως το 2011 το 83,5% των άνεργων νέων ωφελήθηκε από το πρόγραμμα. Μπορούμε να πούμε πως η “Εγγύηση για τη Νεολαία” της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθεί το επιτυχημένο φινλανδικό μοντέλο. Μάλιστα, η φινλανδική κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει τη σπουδαιότητά του και επενδύει 60 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στο πρόγραμμα αυτό! Τέλος, η Αυστρία, παρόλο που δεν διαθέτει παρόμοια εγγύηση, έχει λάβει ειδικά μέτρα και παρέχει υψηλού επιπέδου προσαρμοσμένες υπηρεσίες στους νέους που βρίσκονται υπό τον κίνδυνο μακροχρόνιας ανεργίας. Και αυτό το μέτρο έχει αποδώσει καρπούς κι έτσι η Αυστρία είναι η χώρα με τη χαμηλότερη νεανική ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα παραπάνω μέτρα παρά τις δυσκολίες που εμφανίστηκαν (κυρίως λόγω γραφειοκρατίας και κακής διαχείρισης πόρων) κατάφεραν να επιτύχουν το σκοπό τους. Σήμερα, η νεανική ανεργία ανέρχεται σε 4,9% στην Αυστρία, 5,2% στη Δανία και από 8% σε Σουηδία και Φινλανδία. Αυτό έδωσε την αφορμή στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας να ξεκινήσει μια εκστρατεία για την καθιέρωση της “Εγγύησης για τη Νεολαία” ήδη από το Σεπτέμβριο του 2010.

Το Μάιο του 2012, η “Εγγύηση για τη Νεολαία” εξελίχθηκε σε μία από τις κύριες εκστρατείες του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο υπό το σύνθημα “Το μέλλον σου είναι το μέλλον μου – Ευρωπαϊκή Εγγύηση για τη Νεολαία τώρα” ανέδειξε το θέμα της εγγύησης σε ανώτερο επίπεδο στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υποστήριξε, μάλιστα, πως με χρηματοδότηση 10 δις ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα έβγαιναν από την ανεργία 2 εκατομμύρια νέοι έως το 2014. Το ζήτημα της εγγύησης αποτέλεσε, επίσης, ένα από τα βασικά σημεία του προεκλογικού προγράμματος του γερμανικού SPD στις πρόσφατες ομοσπονδιακές εκλογές.

Το εκτιμώμενο κόστος για τη δημιουργία προγραμμάτων στα πλαίσια της εγγύησης στις χώρες της Ευρωζώνης ανέρχεται στα 21 δις ευρώ ετησίως. Ωστόσο, αν δεν υπάρξει άμεση δράση το κόστος θα είναι πολύ μεγαλύτερο, αφού (σύμφωνα με το Eurofound) οι NEETs κοστίζουν στην Ε.Ε. 153 δις ευρώ ετησίως! Σαφώς, η εγγύηση δεν είναι πανάκεια και χρειάζεται μεθοδικό σχεδιασμό, υλοποίηση και αξιολόγηση για να καταστεί αποτελεσματική και να μην αποτελέσει άλλο ένα μεγαλόπνοο σχέδιο που έμεινε στα χαρτιά. Οι νέοι της Ευρώπης πρέπει να προστατευτούν αυτή την περίοδο και να μην “θυσιαστούν” στο βωμό της λιτότητας. Άλλωστε, οι αρνητικές επιπτώσεις δεν αφορούν μόνο την οικονομία, αλλά και τη δημοκρατία την ίδια!

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο 5ο τεύχος του περιοδικού νεολαίας YMagazine.