Οι συνθήκες ζωής των ΑΜΕΑ στην Ελλάδα

Πρόσφατα συμμετείχα σε ένα σεμινάριο στη Βαλένθια της Ισπανίας με θέμα «Εργαλεία για να σπάσουμε τα στερεότυπα». Μέσα στο πρόγραμμα του σεμιναρίου περιλαμβανόταν και μια επίσκεψη σε ένα κέντρο αποκατάστασης ΑΜΕΑ στη Silla, μια μικρή πόλη μόλις 18000 κατοίκων λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Βαλένθια. Αυτό αποτελεί και την αφορμή του άρθρου μου.

Το ΤΟLA (έτσι λεγόταν το κέντρο) αποτελεί ένα πρότυπο κέντρο αποκατάστασης και απασχόλησης ενήλικων (!) ατόμων με ειδικές ανάγκες. Έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί 80 άτομα και να τα απασχολεί πλήρως. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν στα σπίτια τους και πηγαίνουν κανονικά το πρωί στο κέντρο σαν να πήγαιναν στη δουλεία τους. Το μεσημέρι σιτίζονται εντός του κέντρου, ακολουθεί λίγη απασχόληση το απόγευμα και μετά είναι ελεύθεροι να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι χωρισμένοι σε ομάδες και κάνουν διαφορετικές εργασίες. Άλλοι ανακυκλώνουν χαρτί, άλλοι ασχολούνται με το τυπογραφείο, άλλοι εργάζονται ως κηπουροί, ως ξυλοτεχνίτες κ.ά. Οι κάτοικοι της πόλης στέκονται δίπλα στο σπουδαίο έργο του κέντρου αυτού όχι μόνο στα λόγια αλλά έμπρακτα. Είναι αυτοί που πηγαίνουν τα χαλασμένα τους έπιπλα στο κέντρο για επισκευή, αυτοί αγοράζουν πολλά από τα λουλούδια του ανθοκομείου και αυτοί τυπώνουν προσκλητήρια στο τυπογραφείο. Όλα αυτά βεβαίως δεν γίνονται δωρεάν, αλλά πληρώνουν κανονικά το ίδιο περίπου ποσό που θα πλήρωναν σε κάποιον αντίστοιχο επαγγελματία για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Αυτό αποτελεί και οικονομικό πόρο του κέντρου, όπως επίσης η οικονομική στήριξη του τοπικού δήμου, αλλά και του κράτους. Όλα αυτά στην Ισπανία…

Ποιά είναι όμως η κατάσταση στην Ελλάδα την ίδια εποχή; Τα «άτομα με ειδικές ικανότητες», όπως θα ήταν πιο σωστό να αναφέρονται (προσωπικά πιστεύω πως το πώς τους αποκαλεί κανείς είναι το ελάχιστο μπροστά σε αυτά που ζουν καθημερινά), στην Ελλάδα αντιμετωπίζονται ως πολίτες β’ κατηγορίας. Η πολιτική αναλγησία έχει πλήξει σε μεγάλο βαθμό και τα ΑΜΕΑ. Κάθε τέσσερα χρόνια (τα τελευταία χρόνια και λιγότερο από τρία) οι πολιτικοί υπόσχονται καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και καθημερινότητας για τα άτομα αυτά. Τάζουν κέντρα αποκατάστασης, σχολεία, κονδύλια, επιδοτήσεις… Μάλιστα, για να φανούν και πιο πειστικοί βάζουν και στα ψηφοδέλτιά τους κάποιο άτομο με αναπηρία με καθαρά ψηφοθηρικό σκοπό! Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια σχεδόν τίποτα δεν έχει υλοποιηθεί.

Εκτός από ελάχιστα φανάρια που εκπέμπουν ήχο, βοηθώντας τους τυφλούς συνανθρώπους μας να διασχίσουν με ασφάλεια τη διασταύρωση, εκτός από ελάχιστα και ανεπαρκή σχολεία ειδικής μάθησης στα μεγάλα αστικά κέντρα, τίποτα άλλο δεν έχει επιτευχθεί. Τα πεζοδρόμια δεν διευκολύνουν τα ΑΜΕΑ να τα διασχίσουν άνετα και πάνω απ’ όλα με ασφάλεια. Τα σχολεία ειδικής μάθησης δεν επαρκούν και δεν προσφέρουν τα αναμενόμενα. Ως αποτέλεσμα πολλοί νέοι και παιδιά με διάφορες παθήσεις να μένουν αμόρφωτοι εν έτει 2009…Όλα αυτά ενώ η χώρα μας έχει σοβαρότατο πρόβλημα ανεργίας και θα μπορούσε να στελεχώσει τα νεοϊδρυθέντα σχολεία και κέντρα με πτυχιούχους άνεργους νέους!

Οι δημόσιες υπηρεσίες είναι κι αυτές μη προσπελάσιμες για τους κινητικά αναπήρους. Το δημόσιο στεγάζεται στα ίδια ακατάλληλα και ενεργοβόρα κτήρια για πενήντα και πλέον χρόνια. Ο εκσυγχρονισμός τους κρίνεται επιτακτικός, όχι μόνο για τη διευκόλυνση των ΑΜΕΑ, αλλά για όλους μας. Εξοργιστικότερη όλων είναι η κατάσταση σε διάφορα υποκαταστήματα του ΙΚΑ που είναι απροσπέλαστα για ΑΜΕΑ και γέροντες. Αποτελεί τραγική ειρωνεία να επισκέπτεται κάποιος το ΙΚΑ για να κάνει εξετάσεις και να μην μπορεί να εισέλθει στους χώρους του…

Όμως, δεν φταίνε πάντα και μόνο οι πολιτικοί. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν και οι πολίτες. Όταν οι ελάχιστοι πολιτικοί που ενδιαφέρονται σοβαρά για όλους τους συνανθρώπους μας και φροντίζουν να κάνουν έργα διευκόλυνσής τους, υπάρχουν κάποιοι άλλοι που αυθαιρετούν απέναντι στο νόμο και τους πολίτες. Ποιός από εμάς δεν έχει δει σταθμευμένο αυτοκίνητο σε θέση στάθμευσης αναπηρικού οχήματος χωρίς να επιτρέπεται; Είναι λίγοι αυτοί που παρκάρουν τα οχήματά τους μπροστά από ράμπες αναπήρων ή σε σημεία που προβλέπεται να χρησιμοποιούνται από αναπήρους; Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο πως η κοινωνία μας πάσχει από έλλειψη κοινωνικής συνοχής απέναντι στα ΑΜΕΑ και δυστυχώς η κατάσταση αυτή θα συνεχίσει να υφίσταται και να γίνεται πιο δυσχερής αν οι πολιτικοί δεν δώσουν έργα-κίνητρα στους πολίτες για να αλλάξουν στάση απέναντι στα ΑΜΕΑ. Άλλωστε η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει με κάθε τρόπο και μέσο τέτοιες ενέργειες και δίνει γενναιόδωρες επιχορηγήσεις για να αναπτυχθούν οι κατάλληλες συνθήκες άνετης και ποιοτικής διαβίωσης για τους συνανθρώπους μας με αναπηρία…

Καλό θα είναι, όμως, να μην τα περιμένουμε όλα από τους πολιτικούς. Η αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς πρέπει να είναι δική μας προσωπική πρωτοβουλία. Αλλάζοντας συμπεριφορά μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο! Έπειτα μπορούμε να πιέσουμε και τους πολιτικούς να ικανοποιήσουν τις επιδιώξεις μας. Επιδιώξεις όχι για το προσωπικό μας όφελος, αλλά για όφελος της κοινωνίας και του τόπου!