Μ.Κ.Ο.: ανιδιοτελής προσφορά ή μέσο κερδοφορίας;

Τις τελευταίες ημέρες γινόμαστε όλοι μας λυπηροί μάρτυρες σε ένα θέαμα που αφορά τις υπέρογκες χρηματοδοτήσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, τη σπατάλη των κρατικών πόρων και τη διαφθορά που κυριαρχεί εδώ και χρόνια στο χώρο αυτό. Φυσικά, ελάχιστοι “έπεσαν από τα σύννεφα” στο άκουσμα της είδησης και των αποκαλύψεων του σκανδάλου. Ιδιαίτερα όσοι ασχολούνται ενεργά και συνειδητά με αξιόλογες ΜΚΟ που παράγουν έργο σε διάφορους τομείς, γνώριζαν εδώ και χρόνια πως οι κρατικές χρηματοδοτήσεις πάνε σε λάθος χέρια!

Τι είναι, όμως, αυτές οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για τις οποίες γίνεται τόσος ντόρος και καταχράστηκαν τόσο μεγάλη δημόσια περιουσία; Σύμφωνα με τον ορισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας “Οι MΚΟ είναι ιδιωτικοί οργανισμοί που ασκούν δραστηριότητά για να απαλύνουν τον πόνο, να προωθήσουν τα συμφέροντα των φτωχών, την προστασία του περιβάλλοντος, την παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών, ή αναλαμβάνουν την ανάπτυξη της κοινότητας”. Ο ορισμός, αν και γενικός, δίνει εντούτοις το στίγμα για το προφίλ που θα πρέπει να έχει μια ΜΚΟ. Οι ΜΚΟ δημιουργήθηκαν για να υπηρετούν τις ανάγκες του οργανωμένου εθελοντισμού, ο οποίος βρίσκεται σε ιδιαίτερη άνθηση στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες.

Οι ΜΚΟ παρουσιάζουν πολύπλευρο έργο ανάλογα με την ακτίνα δράσης και το αντικείμενό τους. Ποιος δεν αναγνωρίζει τους “Γιατρούς Χωρίς Σύνορα” και τη συνεισφορά τους σε κάθε γωνιά του πλανήτη, όπου υπάρχει ανάγκη ιατρικής βοήθειας; Όλοι μας γνωρίζουμε διεθνείς, εθνικές και τοπικές ΜΚΟ που έχουν σημαντική συνεισφορά, τεράστιο έργο και πολλούς εθελοντές και χρηματοδότες να τους υποστηρίζουν στις δράσεις τους.

Η Ελλάδα, δυστυχώς, κατάφερε και σε αυτό τον τομέα της ανιδιοτελούς προσφοράς, να εισάγει τη διαφθορά και το ελληνικό κράτος να χρηματοδοτεί την ανυπαρξία. Όσοι έχουν ασχοληθεί με τον αντίστοιχο τομέα της Κίνας, γνωρίζουν πως οι ΜΚΟ εκεί είναι στην ουσία κυβερνητικές οργανώσεις (GONGOs), ελέγχονται από το κράτος, στελεχώνονται από αυτό και ως εκ τούτου χρηματοδοτούνται από αυτό! Εδώ στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια χρηματοδοτούνταν αναπτυξιακά έργα (αμφιβόλου σχεδιασμού και υλοποίησης) σε κάθε γωνιά του πλανήτη, χωρίς εγγυήσεις για την αποτελεσματικότητά τους και μόνο όταν προέρχονταν από συγκεκριμένες ΜΚΟ που είχαν πρόσβαση στα ανώτερα κλιμάκια της εξουσίας.

Όλα ξεκίνησαν από το νόμο 2731/1999 που ρυθμίζει θέματα σχετικά με την αναπτυξιακή συνεργασία και τις ΜΚΟ. Με αυτό το νόμο δημιουργήθηκε και η Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας του υπουργείου Εξωτερικών, μέσα από την οποία γινόταν η χρηματοδότηση των επίμαχων ΜΚΟ. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε με το νόμο 3390/2005, με τον οποίο συστάθηκε ο Οργανισμός Εθελοντισμού “Έργο Πολιτών” από το τότε Υπουργείο Πολιτισμού. Το “Έργο Πολιτών” έχει κατηγορηθεί για διασπάθιση δημόσιου χρήματος, τόσο στους μισθούς του προσωπικού, όσο και στα κονδύλια που αφορούν το “έργο” του.

Είναι ξεκάθαρο πως το “απαρχαιωμένο” ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο για τον εθελοντισμό και τις ΜΚΟ χρήζει άμεσου εκσυγχρονισμού. Πέρα όμως από αυτό, θα πρέπει το κράτος να διατηρεί μητρώο από ΜΚΟ για να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια, εποπτεία των δραστηριοτήτων τους (όταν τις χρηματοδοτεί), καθώς και συνεργασία μεταξύ των ΜΚΟ. Δεν νοείται σε καιρούς κρίσης, το κράτος να αγνοεί επιδεικτικά το κοινωνικό έργο ανθρωπιστικών ΜΚΟ στην Ελλάδα και ταυτόχρονα να χρηματοδοτεί αμφιβόλου αξίας ΜΚΟ-σφραγίδες για “αναπτυξιακές δράσεις” σε κάθε γωνιά του κόσμου. Η όποια χρηματοδότηση θα πρέπει να γίνεται με πλήρη διαφάνεια και τεκμηρίωση.

Ένα άλλο, εξίσου σημαντικό, ζήτημα έχει να κάνει με τις ίδιες τις ΜΚΟ. Η λειτουργία τους θα πρέπει να αλλάξει ριζικά. Δεν γίνεται “Μη Κυβερνητικές” οργανώσεις να στηρίζουν εξολοκλήρου τις δράσεις και τη λειτουργία τους σε κρατικές επιχορηγήσεις! Θα πρέπει να αναζητήσουν νέους τρόπους ανεύρεσης οικονομικών πόρων. Δεν τιμά κανέναν ο ακτιβισμός με λεφτά του κράτους, πολλές φορές απέναντι στο κράτος. Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια και στην εσωτερική δομή, λειτουργία και οικονομικά των καταχωρημένων ΜΚΟ για ευνόητους λόγους...

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δρουν πολλές ΜΚΟ σε διάφορους τομείς με πολύ αξιόλογο έργο και αποτελούν σημείο αναφοράς για τη χώρα και τους πολίτες, με διεθνείς διακρίσεις και αναγνώριση! Αυτές οι ΜΚΟ, συνήθως, δεν λαμβάνουν καμία κρατική ενίσχυση και επιτελούν το έργο τους χάρη στις εισφορές των μελών τους, τις χορηγίες και τη συμμετοχή σε χρηματοδοτούμενα προγράμματα διεθνών οργανισμών. Αποτελούν άξιους εκπροσώπους της “κοινωνίας των πολιτών” και η ανιδιοτελής προσφορά τους αξίζει να μνημονεύεται. Αυτές τις μέρες, οι συγκεκριμένες ΜΚΟ δεν αναφέρονται πουθενά γιατί φυσικά δεν βρίσκονται στα payrolls του υπουργείου.

Ταυτόχρονα, έχουμε και την άλλη κατηγορία. Τις ΜΚΟ που ίδρυσαν συνεργάτες πρώην υπουργών και απέσπασαν πολλά εκατομμύρια ευρώ ως κρατική επιχορήγηση για έργα-φούσκες σε οποιοδήποτε άγνωστο σημείο πάνω στο χάρτη. Αυτές οι ΜΚΟ αμαυρώνουν το θεσμό του εθελοντισμού και αποτελούν άλλη μια μαύρη σελίδα για τους πολιτικούς θεσμούς στη χώρα μας.

Τα ΜΜΕ, λοιπόν, άκριτα και σκόπιμα τις τελευταίες ημέρες βάζουν όλες τις ΜΚΟ στο ίδιο τσουβάλι. Κατηγορούν όλους τους συμμετέχοντες σε αυτές ως οτιδήποτε απίθανο υπάρχει (από επαγγελματίες εθελοντές έως ξένους πράκτορες) επειδή δεν μπορούν να αποδεχθούν τη δική τους ανικανότητα να κάνουν σοβαρή έρευνα και αποκαλύψεις πάνω στο θέμα. Αντί να αναφέρουν τα ονόματα των συνεργατών και των πρώην υπουργών που λειτουργούσαν τις επίμαχες ΜΚΟ και έδιναν τις χρηματοδοτήσεις του αέρα, αναφέρονται σε ΜΚΟ-Μπίζνες Καλά Οργανωμένες. Με αυτό τον τρόπο απαξιώνουν το τεράστιο και πολύτιμο έργο των υγιών και παραγωγικών ΜΚΟ, ενώ ταυτόχρονα “ξεπλένουν” τους εμπλεκόμενους πολιτικούς...

Είναι ξεκάθαρο. Όλα τα νομίσματα έχουν δυο όψεις. Όπως υπάρχουν κακές ΜΚΟ, έτσι υπάρχουν και καλές. Αυτό που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι γιατί από τα ΜΜΕ προβάλλεται, συνήθως, η κακή όψη του χώρου και αγνοείται συστηματικά και επιδεικτικά το έργο των υγιών δυνάμεων. Αποτελεί καθήκον της Πολιτείας και των πολιτών να μπει μια τάξη και να κυριαρχήσει η διαφάνεια της διαφθοράς στο χώρο αυτό. Δεν αποτελεί λύση να πάψει η λειτουργία όλων των ΜΚΟ, αλλά να γίνει περιθωριοποίηση και σοβαρός έλεγχος στις ΜΚΟ-σφραγίδες. Πρέπει, επιτέλους, το θετικό κοινωνικό έργο να προβληθεί και να αναδειχθεί περισσότερο από τις όποιες αρνητικές ειδήσεις!