28 Οκτωβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων Σώματος και Μεταμοσχεύσεων

Ελάχιστοι γνωρίζουν πως, εκτός από την εθνική μας εορτή, σήμερα είναι η Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων Σώματος και Μεταμοσχεύσεων. Καθιερώθηκε το 2005 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας με σκοπό να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για την αξία της δωρεάς οργάνων σώματος που μέσω της μεταμόσχευσης χαρίζουν το πολύτιμο δώρο της ζωής σε πάσχοντες συνανθρώπους μας.

Η μεταμόσχευση, δηλαδή η αντικατάσταση φθαρμένων ανθρωπίνων οργάνων από άλλα υγιή, αποτελεί για πολλούς συνανθρώπους μας τη μοναδική ρεαλιστική ελπίδα για μια υγιή και παραγωγική ζωή, έχει καθιερωθεί ως ευρέως αποδεκτό μέρος της ιατρικής θεραπείας και θεωρείται ως μία νίκη του ανθρώπου στην πάλη του με την αρρώστια και το θάνατο. Για να λάβει, όμως, σάρκα και οστά ένα ευρύ μεταμοσχευτικό πρόγραμμα απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δωρεά οργάνων, ένα θέμα δύσκολο όχι τόσο ως ιατρικό-επιστημονικό επίτευγμα όσο γιατί προκαλεί κοινωνικά διλήμματα, και στην πατρίδα μας και σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ, παράλληλα, για την ανάπτυξή του απαιτείται η κοινωνική στήριξη, άνευ της οποίας δεν μπορεί να υπάρξει. Επιπλέον, όπως συμβαίνει με όλες τις ανθρώπινες εξελίξεις, αυτός ο ιδιαίτερος χώρος της ιατρικής επιστήμης, παρά την ελπίδα που προσφέρει, παρουσιάζει επίσης κάποια σοβαρά θέματα που πρέπει να εξεταστούν υπό το φως μιας διορατικής ανθρωπολογικής και ηθικής σκέψης.

Η δωρεά οργάνων αποτελεί δείγμα κοινωνικής ευαισθητοποίησης και είναι μια πράξη που μας αφορά όλους. Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν ευεργετηθεί από μια επιτυχημένη μεταμόσχευση και εκατομμύρια ακόμη περιμένουν τη σωτηρία. Το μεγάλο και δυσεπίλυτο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει το αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση και του αριθμού των ασθενών στις λίστες αναμονής. Μόνο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 3.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο περιμένοντας το μόσχευμα που θα τους χαρίσει τη ζωή.

Δυστυχώς, ενώ τα μηνύματα από το διεθνές περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και οι επιτυχίες των Ελλήνων ιατρών μάς υπόσχονται πολλά και δίνουν ελπίδα για το μέλλον, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά τον αριθμό των πραγματοποιούμενων μεταμοσχεύσεων από πτωματικούς δότες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2001 η αναλογία του αριθμού μεταμοσχεύσεων από πτωματικούς δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού στην Ελλάδα ήταν 2.9, τη στιγμή που στην Ισπανία ήταν 32.5, στην Πορτογαλία 20.2, στην Αυστρία 23.7 και στο Βέλγιο 21.6. Παρόμοια στασιμότητα ή ακόμα και κάμψη στον αριθμό των διαθέσιμων οργάνων προς μεταμόσχευση διαπιστώνεται τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως και οφείλεται, κατά κύριο λόγο, σε απροθυμία των συγγενών στο να συναινέσουν στη δωρεά οργάνων προσφιλών τους προσώπων που χάθηκαν. Οι αιτίες της απροθυμίας αυτής είναι, σίγουρα, πολλές αλλά οι σημαντικότερες πρέπει να αναζητηθούν στην ελλιπή και εσφαλμένη ενημέρωση ή παραπληροφόρηση του πληθυσμού που συχνά πέφτει θύμα διογκωμένης φημολογίας, στην έλλειψη εμπιστοσύνης σε φορείς και γιατρούς και στο φόβο για εμπόριο οργάνων και στις διάφορες προλήψεις και προκαταλήψεις που συνοδεύουν το τέλος της ζωής.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων το α' τρίμηνο του 2008, η πορεία της μεταμοσχευτικής δραστηριότητας στη χώρα μας σημείωσε αύξηση κατά 56% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Οι Έλληνες ευαισθητοποιούνται ολοένα και περισσότερο απέναντι στη Δωρεά Ιστών και Οργάνων και αυτό αποτυπώνεται και στα νούμερα. Κατά τη διάρκεια του α' τριμήνου του 2008 αξιοποιήθηκε το ιδιαίτερα ικανοποιητικό ποσοστό της τάξης του 64,5% των δυνητικών δοτών. Είναι ενδεικτικό άλλωστε ότι στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα το 2007, το ποσοστό αξιοποίησης άγγιζε μόλις το 29,2%.

Για να αυξηθούν ακόμα περισσότερο αυτά τα ποσοστά χρειάζεται πάνω απ’ όλα να σπάσουμε τις προκαταλήψεις και τις ιδεοληψίες που ταλανίζουν και αποθαρρύνουν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού από την πράξη της δωρεάς οργάνων και να εμπεδώσουμε ένα ισχυρό αίσθημα εμπιστοσύνης για τη λειτουργία των φορέων και των θεσμών. Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων συμβάλλει τα μέγιστα στην κατεύθυνση αυτή με τη δράση του. Δεν αρκεί, όμως, αυτό. Η Πολιτεία πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για ευαισθητοποίηση των πολιτών στο θέμα των μεταμοσχεύσεων και όχι μόνο. Η Εκκλησία έχει αποδεχτεί ανεπιφύλακτα την ιδέα της δωρεάς οργάνων θεωρώντας την υπέρτατη πράξη ανθρωπισμού και φιλαλληλίας. Όλοι, λοιπόν, συμφωνούν πως η δωρεά οργάνων αποτελεί «πράξη σωτηρίας» προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο. Ας το αποδείξουμε στην πράξη…