Η άλλη πλευρά του Μουντιάλ

Ο Casillas σηκώνει το κύπελλο στον ουρανό του Johannesburg! Μετά από τους πανηγυρισμούς τα φώτα κλείνουν στο Soccer City Stadium και το μεγάλο ποδοσφαιρικό γεγονός της χρονιάς φτάνει στο τέλος του. Επί ένα μήνα όλος ο (ποδοσφαιρικός και μη) πλανήτης είχε στραμμένο το βλέμμα του στη νοτιότερη χώρα της Αφρικής, τη Νότιο Αφρική.

Η Νότιος Αφρική έχει χαρακτηριστεί ως η χώρα των αντιθέσεων και όχι άδικα... Όταν στα μέσα Μαΐου του 2004 ο Sepp Blatter ανακοίνωνε πως η αφρικανική αυτή χώρα θα διοργανώσει την τελική φάση του παγκοσμιου κυπέλλου όλοι είδαν μέσα από αυτή την αλλαγή προς το καλύτερο που έρχεται για τη χώρα. Το απαρτχάιντ τελείωσε μόλις το 1991, αλλά να στοιχειώνει ακόμα τη χώρα και τους ανθρώπους που προσπαθούν να αναπτυχθούν.

Με μόλις 10100 $ κατά κεφαλήν ΑΕΠ, ανεργία που αγγίζει το 24% και το 50% των κατοίκων να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας είναι αντιληπτό πως η χώρα του Nelson Mandela μαζεύει τα συντρίμια του παρελθόντος της. Στις συνοικίες των μεγαλουπόλεων, όπως το Johannesburg και το Cape Town, η εγκληματικότητα βρίσκεται στα ύψη και έχουν αναπτυχθεί γκέτο. Είναι πράγματι τραγική ειρωνεία. Η κατάρρευση του απαρτχάιντ που διέλυσε τα φυλετικά γκέτο έχει αντικατασταθεί από τα οικονομικά γκέτο! Συμμορίες λυμαίνονται τα προάστεια αυτά και είναι ικανές θα δολοφονήσουν ή να τραυματίσουν κάποιον για να του ληστέψουν μικρά χρηματικά ποσά. Δεν είναι τυχαίο πως η χώρα βρίσκεται στη δεύτερη θέση του ΟΗΕ στη λίστα με τις περισσότερες (κατά κεφαλήν) δολοφονίες και στην πρώτη θέση όσον αφορά τις επιθέσεις και τους βιασμούς!

Ο Nelson Mandela παρ' όλες τις κακουχίες και την κακομεταχείριση που υπέστη στις φυλακές, στα 92 του χρόνια, συνεχίζει να αποτελεί “φάρο” για τους υπέρμαχους της φυλετικής ισότητας. Δυστυχώς πολλοί συμπατριώτες του δεν θα φτάσουν ποτέ στα χρόνια του. Ούτε καν θα πλησιάσουν... Μόλις το 5,5% του συνολικού πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής είναι άνω των 65 ετών, ενώ το προσδόκιμο ζωής είναι από τα χαμηλότερα του πλανήτη: μόλις 49,2 έτη! Ο ίδιος ο Mandela έχει τεθεί επικεφαλής εκστρατείας κατά του AIDS από το οποίο νοσεί το 18,1% του πληθυσμού (ήτοι 5,7 εκατ.) και ετησίως χάνουν τη μάχη για τη ζωή 350 χιλιάδες άνθρωποι. Ένας από αυτούς ήταν ο γιός του Nelson Mandela, Makgatho, δίνοντας το έναυσμα στον πατέρα του για να συνεχίσει να αγωνίζεται για το καλό της ανθρωπότητας ακατάπαυστα!

Η “διαρροή εγκεφάλων”, δηλαδή η φυγή της πλειοψηφίας των μορφωμένων νέων της χώρας, αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της χώρας. Μην παρέχοντας τις κατάλληλες συνθήκες εκπαίδευσης και διαβίωσης για τη νεολαία, οι πιο μορφωμένοι και καταρτισμένοι νέοι εγκαταλείπουν τη χώρα για να αναζητήσουν σε χώρες της Δύσης ένα καλύτερο επιστημονικό και επαγγελματικό μέλλον. Δυστυχώς, ο κοινωνικός τομέας (εκπαίδευση, υγεία, πρόνοια) πάσχει κι αυτός και ακολουθεί το φαύλο κύκλο ενός κράτους που ουσιαστικά “υπολειτουργεί”... Και η χώρα χρειάζεται ισχυρές κοινωνικές δομές για να ανταπεξέλθει τις προκλήσεις που ξεπροβάλλουν. Μόλις τον Μάιο του 2008 ξέσπασε μια κοινωνική εχθρότητα προς τους Αφρικανούς μετανάστες που οδήγησε σε μια σειρά από πογκρόμ. Το αποτέλεσμα ήταν 100 νεκροί και 100 χιλιάδες εκτοπισμένοι!

Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια του Μουντιάλ, πολλοί ξένοι απεσταλμένοι δεν πίστευαν στα μάτια τους και τα αυτιά τους όταν ενημερώθηκαν πως μερίδα του προσωπικού ασφαλείας των γηπέδων απεργούσε ζητώντας αύξηση των (πενιχρών) μισθών τους! Μάλιστα, είχαν ως κεντρικό σύνθημα: “Δώστε μας τα λεφτά μας και θα το αισθανθούμε (το Μουντιάλ)”. Αυτή δεν ήταν, όμως, η πρώτη απεργία σχετική με το Μουντιάλ. Στις 8 Ιουλίου 2009, 70 χιλιάδες εργάτες απείχαν από τις κατασκευαστικές εργασίες των σταδίων ζητώντας τα δεδουλευμένα. Πόσα; Περίπου 224 € ήταν ο μέσος μηνιαίος μισθός του εργάτη με πολλούς εξ αυτών να καταγγέλουν πως δεν εισέπρατταν ούτε καν τα συμφωνημένα! Και όλα αυτά όταν η κατασκευή πέντε νέων σταδίων και η ανακαίνιση άλλων πέντε κόστισε στη Νότιο Αφρική πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια...

Εκτός, όμως, από όλα τα δεινά που υπάρχουν στη Νότιο Αφρική υπάρχουν και πολλά θετικά στοιχεία που έφερε η διοργάνωση του Μουντιάλ. Καταρχάς, όλες οι συγκοινωνιακές υποδομές αναβαθμίστηκαν και δημιουργήθηκαν νέες, π.χ. νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέο συγκοινωνιακό δίκτυο, νέο μετρό κτλ. Τα στάδια-κοσμήματα παραμένουν παρακαταθήκη στη νέα γενιά για την ανάπτυξη του αθλητισμού. Ο τουριστικός τομέας της χώρας γνώρισε λαμπρές στιγμές με τα εκατομμύρια των επισκεπτών, ενώ η (τουριστική) εικόνα της χώρας προβλήθηκε σε όλα τα σπίτια του πλανήτη μέσω της τηλεόρασης. Εν τέλει η Νότιος Αφρική για ένα μήνα υπήρξε το επίκεντρο της προσοχής όλων μας και έδωσε την ευκαιρία στους κατοίκους της να αισθανθούν υπερήφανοι για το επίτευγμά τους και τη χώρα τους! Ήταν, ίσως, μια τονωτική ένεση για να συνεχίσουν να αντέχουν την σκληρή καθημερινότητα που βιώνουν και να χαμογελάσουν για λίγο...

Για να αποτελέσουν όλα τα παραπάνω εστίες περαιτέρω ανάπτυξης για τη Νότιο Αφρική θα πρέπει να γίνει η σωστή διαχείριση των πόρων από εδώ και πέρα. Σίγουρα, η Ελλάδα που διοργάνωσε πετυχημένους Ολυμπιακούς Αγώνες θα πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή για την αξιοποίηση των αθλητικών εγκαταστάσεων. Ελπίζω η Νότιος Αφρική να μην χάσει την ευκαιρία της μετα-μουντιαλικής ανάπτυξης και καταντήσει στα χέρια του ΔΝΤ και των κερδοσκόπων. Τα ποσά που δαπανήθηκαν ήταν τεράστια, αλλά οι υποδομές θα μείνουν σε αυτούς και καλούνται να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό στο μέλλον για να πετύχει η χώρα τους την πολυπόθητη ανάπτυξη.

'Ισως τα λεφτά που δαπανήθηκαν για όλα τα παραπάνω να αποτελούσαν μια σοβαρή κρατική επένδυση για την ανάπτυξη της χώρας με άλλο τρόπο. Πολλά νοσοκομεία, σχολεία, κέντρα πολιτισμού, αθλητισμού και νεότητας θα μπορούσαν να έχουν χτιστεί στη θέση των 5 υπερπολυτελών σταδίων. Το κοινωνικό κράτος θα μπορούσε να ευημερεί παρέχοντας παροχές υψηλού επιπέδου στους πολίτες και πολλά άλλα... Ίσως, όμως, η Νότιος Αφρική να μην επένδυε σε τίποτα απ' όλα αυτά και η (ήδη μίζερη) κατάσταση στην καλύτερη των περιπτώσεων να μην επιδεινωνόταν, αλλά να παρέμενε στάσιμη. Ίσως οι παραπάνω επενδύσεις να υλοποιηθούν με τα κέρδη από το Μουντιάλ. Ίσως... Άλλωστε οι δράσεις είναι σαν τη βουβουζέλα, αν δεν φυσήξεις δεν θα την ακούσεις!

Όλα αυτά συνέβησαν και συμβαίνουν στη Νότιο Αφρική που ξεπέρασε το απαρτχάιντ και ετοιμάζεται να γιορτάσει σε μια εβδομάδα περίπου (18 Ιουλίου) τη Διεθνή Ημέρα Nelson Mandela, του φιλειρηνιστή που συνεχίζει να προσφέρει στην ανθρωπότητα ακόμα και στα βαθειά γηρατειά του!