25 χρόνια Erasmus

Το Erasmus είναι το πρόγραμμα-ναυαρχίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κινητικότητα στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και είναι μια από τις πιο γνωστές δράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ιδρύθηκε το 1987 και από τότε έχει δώσει τη δυνατότητα σε περισσότερους από δυο εκατομμύρια φοιτητές από όλη την Ευρώπη να εμπλουτίσουν τις μαθησιακές τους εμπειρίες σε άλλες χώρες. Φέτος, συμπληρώνονται η 25η επέτειος ύπαρξης του Erasmus και εορτάζεται με πολυάριθμες εκδηλώσεις σε όλες τις χώρες της Ευρώπης με σύνθημα “Erasmus: 25 χρόνια αλλάζει ζωές και διευρύνει ορίζοντες”.

Το πρόγραμμα οφείλει το όνομά του στο διακεκριμένο Ολλανδό ανθρωπιστή και θεολόγο Desiderius Erasmus Roterodamus. Επίσης, χρησιμοποιείται ως ακρωνύμιο του EuRopean Community Action Scheme for the Mobility of University Students (=Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Πρόγραμμα Δράσης για την Κινητικότητα των Πανεπιστημιακών Φοιτητών).

Αν και οι ανταλλαγές Erasmus είναι πλέον δημοφιλείς και καθιερωμένο τμήμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη, ο δρόμος για τη θέσπιση τού προγράμματος δεν ήταν πάντα ομαλός. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρείχε υποστήριξη στις ανταλλαγές σπουδαστών πιλοτικά για έξι χρόνια πριν το Erasmus τεθεί σε λειτουργία. Πρότεινε το αρχικό πρόγραμμα Erasmus στις αρχές του 1986, αλλά οι αντιδράσεις από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν ποικίλες: οι χώρες με δικά τους σημαντικά προγράμματα ανταλλαγών ήταν γενικά εχθρικές, ενώ οι υπόλοιπες χώρες ήταν γενικά θετικές. Μετά την δυσχέρεια των ανταλλαγών κατά τη νομοθετική διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή απέσυρε την πρότασή της στις αρχές του 1987, διαμαρτυρόμενη για τον ανεπαρκή προϋπολογισμό που προτάθηκε από ορισμένα κράτη-μέλη. Τελικά λίγους μήνες αργότερα επιτεύχθηκε συμβιβασμός με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να συμφωνούν. Το πρόγραμμα εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 1987.

Ωστόσο, η μέθοδος της ψηφοφορίας (απλή πλειοψηφία) δεν έγινε αποδεκτή από ορισμένα κράτη-μέλη που αμφισβήτησαν την έγκριση τού προγράμματος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το Δικαστήριο έκρινε ότι υπήρξαν ορισμένα διαδικαστικά ελαττώματα, αλλά διατήρησε την ουσία της απόφασης, έτσι ώστε το πρόγραμμα στη συνέχεια να εγκριθεί σύντομα από το Συμβούλιο των Υπουργών. Το πρόγραμμα χτίστηκε στις πιλοτικές ανταλλαγές σπουδαστών από το 1981 έως το 1986 και παρόλο που εκδόθηκε λίγο πριν από την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους 1987/1988, υπήρχε ακόμη η δυνατότητα για 3244 φοιτητές από 11 χώρες να συμμετάσχουν κατά το πρώτο του έτος.

Το 2006, πάνω από 150.000 φοιτητές, ή σχεδόν το 1% του ευρωπαϊκού φοιτητικού πληθυσμού, έλαβε μέρος. Το ποσοστό είναι υψηλότερο για τους πανεπιστημιακούς καθηγητές, όπου η κινητικότητα μέσω Erasmus είναι 1,9% του καθηγητικού πληθυσμού στην Ευρώπη, ή 20.877 άτομα. Κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια, πάνω από δύο εκατομμύρια φοιτητές -εκ των οποίων το 60% είναι γυναίκες- έχουν ωφεληθεί από τις υποτροφίες Erasmus σε πάνω από 4.000 εκπαιδευτικά ιδρύματα, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να φτάσει συνολικά τα 3 εκατομμύρια έως το 2012. Οι πιο δημοφιλείς προορισμοί για τους φοιτητές είναι η Ισπανία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Ιταλία, ενώ οι χώρες που αποστέλλουν τους περισσότερους φοιτητές στο εξωτερικό είναι η Ισπανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Πολωνία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διέθεσε περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ για το Erasmus για την περίοδο 2007-2013.

Το Erasmus δεν είναι, όμως, ένα απλό πρόγραμμα φοιτητικής κινητικότητας, είναι πολιτισμικό φαινόμενο. Για τους περισσότερους Ευρωπαίους φοιτητές, το πρόγραμμα Erasmus είναι η πρώτη φορά που ζουν και σπουδάζουν στο εξωτερικό. Το πρόγραμμα ενισχύει όχι μόνο την εκμάθηση και κατανόηση της χώρας υποδοχής, αλλά δίνει μια αίσθηση ύπαρξης μιας ξεχωριστής κοινότητας αποτελούμενη από μαθητές από διαφορετικές χώρες. Η εμπειρία του Erasmus θεωρείται τόσο περίοδος εκπαίδευσης, καθώς και μια ευκαιρία για κοινωνικοποίηση.