Η νεολαία στην Ελλάδα της κρίσης

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, το Youthnet Hellas παρουσίασε την Έκθεση της Ετήσιας Αναφοράς του Τομέα της Νεολαίας για το έτος 2011! Πρόκειται για μια αξιέπαινη πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2010 και συνεχίζεται ως σήμερα παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες για τον Τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα. Το όλο εγχείρημα υλοποιείται εξ’ ολοκλήρου από την εθελοντική συμμετοχή μελών και φίλων της οργάνωσης.

Στην Ελλάδα που μαστίζεται από την οικονομική κρίση και η νεολαία έχει τεθεί στο περιθώριο, 27 νέοι από όλη τη χώρα κατάφεραν να ανταποκριθούν στις υψηλές προσδοκίες και να παρουσιάσουν μια έκθεση υψηλού επιπέδου. Σε όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, οι αντίστοιχες εκθέσεις εκπονούνται από αρμόδιους κρατικούς φορείς, κάτι που στην Ελλάδα δυστυχώς δεν συμβαίνει. Αυτό το κενό από πλευράς των ελληνικών κρατικών φορέων κλήθηκε να αναπληρώσει η ομάδα εργασίας του Youthnet Hellas και, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, τα κατάφερε περίφημα.

Η φετινή αναφορά από τη μια, καταγράφει το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο για τον τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα, τις δυνατότητες χρηματοδότησης των ΜΚΟ και των άτυπων ομάδων Νέων μέσω Ευρωπαϊκών και Ελληνικών Προγραμμάτων, τις βασικές κρατικές υποστηρικτικές δομές για τους Νέους και τις δομές και δυνατότητες εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησής τους. Από την άλλη, περιγράφει τους θεσμούς εκπροσώπησης των Νέων, όπως τα Μαθητικά Συμβούλια, τα Τοπικά Συμβούλια Νέων, οι φοιτητικές παρατάξεις και οι πολιτικές νεολαίες και παρουσιάζει τη δράση των πιο γνωστών ΜΚΟ και άτυπων ομάδων νέων, αλλά και των διαδικτυακών οργανώσεων!

Το καινούργιο στοιχείο στην Ετήσια Αναφορά του 2011 σε σχέση με τις προηγούμενες είναι η διενέργεια μιας διαδικτυακής έρευνας, η οποία υλοποιήθηκε σε διάστημα ενός μήνα με τη συμμετοχή 690 νέων από όλη τη χώρα. Βασικός σκοπός της έρευνας ήταν η συλλογή πρωτογενών δεδομένων για θέματα, που σχετίζονται με τους νέους ή τους αφορούν, όπως πληροφόρηση, δυνατότητες συμμετοχής σε φορείς, ευρωπαϊκά προγράμματα και άλλα.

Τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής είναι αποκαλυπτικά. Από τους νέους που συμμετείχαν στην έρευνα, οι περισσότεροι είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (πολλοί σε μεταπτυχιακό επίπεδο), γεγονός που καταδεικνύει το υψηλό επίπεδο μόρφωσης των νέων σήμερα. Η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος έχει συμμετάσχει εθελοντικά κατά το παρελθόν σε κάποιο φορέα Νεολαίας ή Εθελοντισμού, ενώ αυτή την περίοδο το ποσοστό αυτό δείχνει τάσεις υποχώρησης. Οι λόγοι σχετίζονται άμεσα με την οικονομική κρίση και τα συνεπακόλουθα αυτής και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την έλλειψη χρόνου, πληροφόρησης ή/και ενδιαφέροντος.

Η εκτίμηση που έχει η τεράστια πλειοψηφία των νέων που συμμετείχαν στην έρευνα για τις ΜΚΟ και τις Άτυπες Πρωτοβουλίες Πολιτών είναι άκρως θετική, ενώ αντίθετα εκτιμούν πολύ αρνητικά τον ρόλο των Φοιτητικών Παρατάξεων και των Πολιτικών Νεολαιών. Παράλληλα, δείχνουν σχετική άγνοια για τον θεσμό των Τοπικών Συμβουλίων Νεολαίας.

Η πληροφόρηση των νέων για τις δράσεις των ΜΚΟ και των φορέων Νεολαίας γίνεται κυρίως μέσω του διαδικτύου, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να αποτελούν την κυριότερη πηγή ενημέρωσης. Το επίπεδο της πληροφόρησης κρίνεται μέτριο, κυρίως λόγω της ανυπαρξίας οργανωμένων ιστοσελίδων αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. Οι δημόσιοι φορείς και τα Γραφεία Διασύνδεσης των ΑΕΙ/ΤΕΙ δεν εξυπηρετούν το σκοπό τους επαρκώς, αναγκάζοντας τους νέους να αναζητούν πληροφορίες μόνοι τους και χωρίς καθοδήγηση. Οι περισσότεροι νέοι δεν φαίνεται, επίσης, να γνωρίζουν για τις δυνατότητες χρηματοδότησής τους από εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα.

Τα προγράμματα της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς που είναι περισσότερο γνωστά ανάμεσα στους νέους είναι η Ευρωπαϊκή Κάρτα Νέων, οι Διακοπές και Εθελοντισμός και η Νέα Γενιά σε Δράση. Παρά την αναγνώριση αυτών των εθνικών προγραμμάτων, μόλις το 42% έχει συμμετάσχει σε αυτά. Αντίστοιχα, τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα για νέους είναι γνωστά στο σύνολο σχεδόν των ερωτηθέντων, αλλά το 46% δεν έχει συμμετάσχει ποτέ σε αυτά. Πιο γνωστό πρόγραμμα είναι το Erasmus, ενώ τις περισσότερες συμμετοχές έχει το Youth in Action. Οι κυριότεροι λόγοι για τη μη συμμετοχή των νέων συνδέονται με την έλλειψη χρόνου και ενημέρωσης, αλλά και τις οικονομικές δυσκολίες.

Σήμερα τουλάχιστον ένας στους τρεις νέους δεν είναι ικανοποιημένος από την αξιοποίηση του ελεύθερού του χρόνου. Οι περισσότεροι από όσους δηλώνουν αρκετά ή πολύ ικανοποιημένοι, διασκεδάζουν εκτός σπιτιού για φαγητό ή ποτό, καθώς και σε ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, όπως κινηματογράφο, θέατρο και συναυλίες. Ενθαρρυντικό, τέλος, είναι το γεγονός πως οι περισσότεροι νέοι ενδιαφέρονται να συμμετέχουν ενεργά σε κάποια Μη Κυβερνητική Οργάνωση. Οι τομείς που τους ενδιαφέρουν περισσότερο είναι τα ευρωπαϊκά θέματα, τα κοινωνικά ζητήματα και οι πολιτιστικές δράσεις.

Από τις τάσεις που καταγράφονται μέσα από την έρευνα, αλλά και την καταγραφή των δραστηριοτήτων των (κρατικών ή μη κυβερνητικών) Φορέων Νεολαίας και Εθελοντισμού καθίσταται σαφές πως ο χώρος της δραστηριοποίησης των νέων δεν έμεινε αλώβητος από την κρίση που μαστίζει την ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Ένα βασικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η Ελλάδα στην εποχή της κρίσης κινείται με δύο ταχύτητες: από τη μια βρίσκονται όλοι εκείνοι οι φορείς, συνδεδεμένοι πολύ ή περισσότερο με το Δημόσιο και το Κράτος, και από την άλλη βρίσκονται οι φορείς που αναπτύσσονται αυτοβούλως, παρουσιάζουν καινοτόμες ιδέες, αναπτύσσονται με τα δικά τους μέσα, επιδιώκουν συνέργειες και τελικά πραγματοποιούν αξιόλογες δράσεις, χωρίς απαραίτητα να εξαρτώνται από κρατική χρηματοδότηση.

Είναι ξεκάθαρο πως πρέπει να αναληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες επαναπροσδιορισμού της λειτουργίας και του ρόλου των Φορέων Νεολαίας στην Ελλάδα, ενίσχυσης της διαφάνειας και της λογοδοσίας των Φορέων Νεολαίας, δημιουργίας ενός Ηλεκτρονικού Μητρώου Φορέων Νεολαίας για δικτύωση και επικοινωνία και τέλος, διαμόρφωσης μιας κουλτούρας συνεργασιών και συμπράξεων μεταξύ των Φορέων Εθελοντισμού και Νεολαίας.

Σε μια εποχή που οι νέοι “βάλλονται” από παντού, τίθενται στο περιθώριο και κινδυνεύουν να εξελιχθούν σε μια χαμένη γενιά, η ενίσχυση του ρόλου τους και η υποστήριξη των πρωτοβουλιών τους πρέπει να αποτελεί κύριο μέλημα της πολιτικής ηγεσίας και των αρμόδιων φορέων νεολαίας. Ενδιαφέρον και θέληση υπάρχει σίγουρα από μεγάλη μερίδα της νεολαίας. Αυτό που απομένει είναι να δοθούν τα κατάλληλα κίνητρα, ώστε να μην χαθεί αυτή η δημιουργικότητα και η διάθεση προσφοράς. Ειδικά σε αυτή την εποχή της κρίσης, τις έχουμε ανάγκη...