Νέοι και δημοκρατία στην εποχή της κρίσης

Το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο οποίο συμμετέχουν 47 κράτη της Ευρώπης, είναι ο παλαιότερος οργανισμός ο οποίος έχει ως σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση με ιδιαίτερη έμφαση στα νομικά πρότυπα και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δημοκρατική ανάπτυξη και τη ρύθμιση των νομοθεσιών καθώς και την πολιτισμική συνεργασία στην Ευρώπη. Η δημοκρατία είναι ένας από τους τρεις βασικούς πυλώνες του Συμβουλίου της Ευρώπης, μαζί με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Η εργασία για τη δημοκρατία με τους νέους δεν είναι νέα. Για χρόνια, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει επικεντρωθεί στην ανάπτυξη ικανοτήτων και την κατάρτιση των νέων και των ηγετών της νεολαίας σχετικά με τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη συμμετοχή και την ιδιότητα του πολίτη.

Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, σύμφωνα με τις εκθέσεις που ενέκρινε το 2011, τον Ιανουάριο του 2012 αποφάσισε να συντάξει μια έκθεση με θέμα “Η νέα γενιά θυσιάζεται: πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και άλλες συνέπειες της οικονομικής κρίσης”. Οι εκθέσεις αυτές δείχνουν σαφώς τις ανησυχίες της Συνέλευσης σε αυτόν τον τομέα. Επιπλέον, σύμφωνα με το πνεύμα του ψηφίσματος 1822 (2011), προτάθηκε η πραγματοποίηση μιας Συνέλευσης Νέων από τις 5 έως τις 10 Οκτωβρίου, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Νεολαίας και άλλους εταίρους από τον τομέα νεολαίας του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Λόγω των δημογραφικών και πολιτιστικών αλλαγών που έχουν λάβει χώρα στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, οι νέοι αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερες δυσκολίες όσον αφορά την άσκηση των δικαιωμάτων τους και την πρόσβαση σε αυτά. Η αυτονομία τους απειλείται όλο και περισσότερο ως συνέπεια των οικονομικών, γεωγραφικών και κοινωνικοπολιτισμικών ανισοτήτων. Οι πολιτικές για τη νεολαία είναι επίσης ιδιαίτερα ευάλωτες μπροστά στην οικονομική ύφεση, καθώς συχνά υποβιβάζονται σε δευτερεύουσα θέση στις κυβερνητικές προτεραιότητες και την κατανομή των πόρων.

Σε περιόδους οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, η αίσθηση της αδυναμίας και άγχος για το μέλλον έχουν δημιουργήσει βαθύτερες εντάσεις και μια συνεχή αίσθηση στις κοινωνίες μας ότι η φωνή του λαού δεν ακούγεται αρκετά. Οι νέοι είναι συχνά στο επίκεντρο αυτών των εντάσεων, επειδή επηρεάζονται άμεσα από τις αβεβαιότητες σχετικά με την πραγματική δυνατότητα συμμετοχής τους στην κοινωνία, συμβάλλοντας στην ανάπτυξή της και την ανάπτυξη της αυτονομίας τους. Σε μια ήπειρο με γερασμένες κοινωνίες, οι νέοι είναι τα πρώτα θύματα της έλλειψης ευκαιριών, της ανεργίας, των δυσκολιών στέγασης και συχνά της περιορισμένης κινητικότητας σε έναν εικονικά πιο παγκοσμιοποιημένο, αλλά συχνά ουσιαστικά κλειστό χώρο.

Τα πρόσφατα κινήματα διαμαρτυρίας των νέων στην Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο έχουν δείξει την προθυμία των νέων να ενεργούν και να επιφέρουν αλλαγές προς πιο δημοκρατικές κοινωνίες στις οποίες οι νέοι αξίζουν και τους δίνεται το έδαφος για να αναπτυχθούν και να συμμετέχουν ενεργά. Την ίδια στιγμή, η πολιτική συμμετοχή των νέων ανθρώπων έχει μειωθεί σημαντικά, δείχνοντας μια έλλειψη εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις και τους κοινοβουλευτικούς αντιπροσώπους. Οι πολιτικές συζητήσεις συχνά επικεντρώνονται σε ζητήματα (συντάξεις, ασφάλιση, κλπ), τα οποία δεν στις προτεραιότητες των νέων (φαινόμενο “γήρανσης της πολιτικής”).

Η Συνέλευση Νεολαίας 2012 έλαβε χώρα στα πλαίσια του Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Δημοκρατία στο Στρασβούργο, το οποίο έφερε σε επαφή καταξιωμένους ηγέτες και αναδυόμενες φωνές από διάφορα μέρη του κόσμου για να συζητήσουν το χάσμα μεταξύ των υφιστάμενων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών μοντέλων και τις νέες πραγματικότητες στο σημερινό κόσμο. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της νεολαίας, 170 νέοι εργάστηκαν ενεργά για την ανάπτυξη συγκεκριμένων συστάσεων για θέματα που σχετίζονται με τη νεολαία και τη δημοκρατία, οι οποίες διαβιβάστηκαν στο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία. Η εκδήλωση αυτή, επομένως, αποτέλεσε μια μοναδική ευκαιρία για τους νέους από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, να παρουσιάσουν την άποψή τους σχετικά με το ρόλο της δημοκρατίας σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο, να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να προσδιορίσουν τις κοινές προκλήσεις με συγκεκριμένες προτάσεις.

Κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης, οι νεαροί συμμετέχοντες αντάλλαξαν εμπειρίες σχετικά με τις δημοκρατικές διαδικασίες στον τόπο τους και την εμπλοκή των νέων σε αυτές, προσδιόρισαν τις κυριότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι νέοι στην Ευρώπη σήμερα και αναζήτησαν πιθανούς τρόπους αντιμετώπισής τους, μοιράστηκαν καλές πρακτικές στον τομέα της νεολαίας και του ακτιβισμού, διατύπωσαν συγκεκριμένες συστάσεις σχετικά με το ρόλο και το χώρο των νέων στις δημοκρατικές διαδικασίες στην Ευρώπη και εξέτασαν πιθανούς τρόπους μελλοντικής συνεργασίας και δικτύωσης. Τέλος, μια αντιπροσωπεία 40 νέων ανέλαβε να μεταφέρει στο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Δημοκρατία τα μηνύματα και τις απόψεις των νεαρών συμμετεχόντων εξασφαλίζοντας πως η φωνή της νεολαίας θα εισακουστεί και θα ληφθεί υπόψη παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Συνέλευσης, οι συμμετέχοντες εργάστηκαν σε θεματικές ομάδες εργασίας πάνω σε συγκεκριμένα θέματα που σχετίζονται με τη νεολαία και τη δημοκρατία. Πιο συγκεκριμένα, αυτά αφορούν τη διασύνδεση της δημοκρατίας με τη θρησκεία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την παγκοσμιοποίηση, την πρόσβαση στα κοινωνικά δικαιώματα, τη συμμετοχή των νέων, το ρόλο των οργανώσεων νεολαίας, τη μετανάστευση, την ένταξη των μειονοτήτων και την εκπαίδευση του πολίτη.

Οι συζητήσεις ήταν έντονες και αρκετά ενδιαφέρουσες, ενώ ταυτόχρονα καταδείκνυαν το ενδιαφέρον της νεολαίας για πραγματική δημοκρατία! Σε μια περίοδο όπου τα κοινωνικά δικαιώματα καταπατώνται στο βωμό της οικονομικής κρίσης, οι νέοι καλούνται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προστασία και ενίσχυση της δημοκρατίας από οποιονδήποτε εχθρό της. Είναι σαφές πως έλλειμμα δημοκρατίας δεν υπάρχει μόνο σε υπανάπτυκτες χώρες, αλλά ακόμα και στον πυρήνα της Ευρώπης. Η αγωνία των νέων για το μέλλον τους, αλλά και το μέλλον της κοινωνίας είναι ξεκάθαρη. Όλοι ελπίζουν να μην αποτελέσουν μέλη μιας γενιάς που θα θυσιαστεί στο βωμό της κρίσης...