Co-management στον τομέα της νεολαίας στην Ευρώπη

Τη δεκαετία του ’40 η Ευρώπη βγήκε λεηλατημένη και σχεδόν κατεστραμμένη από τον αιματηρό 2o Παγκόσμιο Πόλεμο που στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Η ανάγκη για ειρήνη, ενότητα και ανάπτυξη ήταν πιο επιτακτική από ποτέ κι έτσι το 1949 ιδρύθηκε το Συμβούλιο της Ευρώπης με έδρα το Στρασβούργο. Σήμερα αριθμεί 47 κράτη-μέλη και μέσα από τα πολυάριθμα όργανά του ασχολείται κυρίως με την προάσπιση και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Αναμφίβολα, η πλέον σημαντική συνεισφορά του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων  είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μερικές ακόμα σημαντικές συνεισφορές είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης.

Μετά το Μάη του ’68 και τις φοιτητικές κινητοποιήσεις, το Συμβούλιο της Ευρώπης ανέπτυξε μια καινούργια προσέγγιση για την ανάμιξη των νέων στα κοινά. Το 1972 λοιπόν δημιούργησε μια δομή αφιερωμένη στους νέους και την Επιτροπή για τη Νεολαία. Από τότε αποτελεί τον οργανισμό που επικεντρώνεται όσο κανείς άλλος στη νεολαία και τις ανάγκες της, επιζητώντας λύσεις και διεξόδους στα ζητήματα που την αφορούν.

Ας δούμε όμως πως δουλεύει σήμερα το Συμβούλιο της Ευρώπης και τι το κάνει ξεχωριστό και πρωτοπόρο σε παγκόσμιο επίπεδο. Ποια είναι τα θεσμικά όργανά του; Πρώτο όργανο είναι η Συμβουλευτική Επιτροπή Νεολαίας. Η Συμβουλευτική Επιτροπή Νεολαίας απαρτίζεται από 30 εκπροσώπους ΜΚΟ και δικτύων νεολαίας. Οι 20 προέρχονται από διεθνείς οργανισμούς και εθνικά συμβούλια νεολαίας κι επιλέγονται από το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Νεολαίας. Οι υπόλοιποι 10 προέρχονται από εθνικές ΜΚΟ και δίκτυα νεολαίας κι επιλέγονται από το Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πρόκειται για τον μη-κυβερνητικό εταίρο στο σύστημα συνδιαχείρισης (co-management) που ακολουθεί το Συμβούλιο της Ευρώπης στον τομέα της νεολαίας. Το Youthnet Hellas αποτελεί τη μοναδική οργάνωση στην Ελλάδα που εκπροσωπείται αυτή τη στιγμή στη Συμβουλευτική Επιτροπή Νεολαίας κάτι που αποτελεί εξαιρετική τιμή και αναγνώριση του πολυετούς και πολύπλευρου έργου της οργάνωσης.

Πιο συγκεκριμένα, ο ρόλος που έχει η Συμβουλευτική Επιτροπή Νεολαίας είναι:

• Να συμβάλλει στην ενσωμάτωση των πολιτικών για τη νεολαία όλο το πρόγραμμα δραστηριοτήτων του Συμβουλίου της Ευρώπης.
• Να διατυπώνει απόψεις και προτάσεις σε γενικά ή συγκεκριμένα ερωτήματα που αφορούν τη νεολαία στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και τις προτεραιότητες, τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τα κονδύλια του προϋπολογισμού για τον τομέα της νεολαίας.
• Να προωθεί δραστηριότητες που εστιάζουν στη νεολαία στον τομέα της διεθνούς συνεργασίας.
• Κάθε δύο χρόνια, να ορίζει εκπροσώπους για την Προγραμματική Επιτροπή Νεολαίας.
• Να στέλνει αντιπροσώπους σε θεσμικές και ad hoc εκδηλώσεις με στόχο να καταστεί το έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης σε αυτόν τον τομέα πιο ορατό και να συνταχθούν εκθέσεις για κάθε αναγκαίο follow-up.
• Να προωθεί σε όλα τα επίπεδα, το σύστημα συνδιαχείρισης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ως μια καλή πρακτική για συμμετοχή της νεολαίας, δημοκρατία και κοινωνική ένταξης, ενώ προετοιμάζει και ενθαρρύνει τις νέες γενιές για να λάβουν την ευθύνη για να οικοδομήσουν την επιθυμητή τους κοινωνία.

Μερικά παραδείγματα της εργασίας της Συμβουλευτικής Επιτροπής Νεολαίας:

• Πρόσβαση των νέων ανθρώπων στα θεμελιώδη δικαιώματα
• Παγκόσμιο Φόρουμ Δημοκρατίας
• Συμπόσιο για τη μετάβαση των νέων στην αυτονομία
• Roma Youth Action Plan
• Διεθνής συνεργασία στον τομέα της νεολαίας (Αφρική, Αραβικές χώρες, Ουκρανία, Ρωσία)

Ενώ συνεργάζεται με:

• Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης
• Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών
• Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
• Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
• Διάσκεψη των διεθνών ΜΚΟ

Το δεύτερο όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η Ευρωπαϊκή Συντονιστική Επιτροπή για τη Νεολαία. Η Ευρωπαϊκή Συντονιστική Επιτροπή για τη Νεολαία αποτελείται από εκπροσώπους των υπουργείων και των οργανισμών που είναι αρμόδιοι για θέματα νεολαίας από τα 49 κράτη μέρη της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Σύμβασης. Ενθαρρύνει τη στενότερη συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων σε θέματα νεολαίας και παρέχει ένα χώρο συζήτησης για τη σύγκριση των εθνικών πολιτικών για τη νεολαία, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη σύνταξη των συστάσεων. Επίσης, οργανώνει τις συσκέψεις των ευρωπαίων υπουργών με αρμοδιότητα για θέματα νεολαίας και συντάσσει νόμους και κανονισμούς των πολιτικών για τη νεολαία στα κράτη μέλη.

Τι είναι όμως το περίφημο co-management και πως λειτουργεί; Το co-management είναι μια διαδικασία λήψης αποφάσεων που φέρνει σε επαφή τους κυβερνητικούς αξιωματούχους, οι οποίοι συνήθως λαμβάνουν αποφάσεις και τους εκπροσώπους των νέων που εργάζονται στον τομέα που επηρεάζεται από τις αποφάσεις αυτές. Έτσι, οι 30 εκπρόσωποι των μη-κυβερνητικών οργανώσεων νεολαίας μαζί με τους 49 εκπροσώπους των κυβερνήσεων σχηματίζουν τη Μικτή Επιτροπή Νεολαίας, όπου κάθονται μαζί για να αναπτύξουν μια κοινή θέση σχετικά με τις προτεραιότητες, τους ετήσιους/πολυετείς στόχους, τα κυριότερα κονδύλια του προϋπολογισμού και τις απαραίτητες προδιαγραφές στον προϋπολογισμό του τομέα της νεολαίας στο σύνολό του, στο πάντα μέσα στο πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο που έχει θεσπιστεί από την Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αυτό αποτελεί μια μοναδική παγκοσμίως προσέγγιση, αφού οι νέοι κάθονται με τους κυβερνητικούς αξιωματούχους στο ίδιο τραπέζι και δεν ερωτάτε απλώς η γνώμη τους, αλλά λαμβάνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις! Για το λόγο αυτό, οι νέοι δεν είναι παθητικοί αποδέκτες της πολιτικής, αλλά συμμετέχουν οι ίδιοι στην εύρεση λύσεων για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα.

Υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι που οι νέοι συμμετέχουν σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όπως τα τοπικά συμβούλια νέων ή διάφορα συμβουλευτικά όργανα σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο. Σε αυτά οι νέοι καλούνται να παρέχουν τη γνώμη τους σε διάφορα ζητήματα, αλλά δεν μπορούν πραγματικά να επηρεάσουν την ψηφοφορία και την τελική απόφαση. Το co-management διαφέρει! Δεν υπάρχει ψηφοφορία. Οι αποφάσεις παίρνονται με ομοφωνία όλων των συμμετεχόντων στη διαδικασία. Αυτό, όπως είναι κατανοητό, κάνει αρκετές φορές δύσκολη και πιεστική τη διαδικασία, όμως καταλήγει σε ισχυρές αποφάσεις κοινής αποδοχής που υποστηρίζονται από όλα τα μέρη! Δεν είναι τυχαίο πως τα περισσότερα από τα meetings μας ξεκινούν στις 9 το πρωί και τις περισσότερες φορές δεν τελειώνουν πριν τις 11 το βράδυ. Φανταστείτε περίπου 80 ανθρώπους από 50 χώρες με διαφορετικό υπόβαθρο και συμφέροντα να προσπαθούν να καταλήξουν σε αποφάσεις που να τους ικανοποιούν όλους. Μοιάζει ακατόρθωτο, κι όμως συμβαίνει συνεχώς! Την Τρίτη που μας πέρασε μόλις είχαμε meeting στη Βουδαπέστη και τελείωσε στις 10:30 επειδή υπήρχε έντονη συζήτηση για την αλλαγή σε κάποια κομμάτια του προϋπολογισμού για την επόμενη διετία και αν κάποιος τομέας θα έπαιρνε τελικά αύξηση 1 ή 1,5%...

Το co-management αποτελεί καλή πρακτική που πολλοί οργανισμοί προσπαθούν να αντιγράψουν. Το Μεξικό στέλνει εκπροσώπους σε κάθε μας meeting για να δουν από κοντά πως λειτουργεί και να προσπαθήσουν να το μεταφέρουν στη χώρα τους για να ενεργοποιήσουν περισσότερο την εκεί νεολαία στην ενασχόλησή της με τα κοινά.

Στο πρόσφατο Παγκόσμιο Φόρουμ Δημοκρατίας που συμμετείχα ως διοργανωτής, πολλοί από τους νέους που συμμετείχαν με προσέγγιζαν και με ρωτούσαν πως θα γινόταν να εφαρμόσουν κι αυτοί το co-management στον τόπο τους. Είχαν ενθουσιαστεί από τη λειτουργία του Συμβουλίου της Ευρώπης και ήθελαν να το αντιγράψουν αυτή την καλή πρακτική στο δήμο, την περιφέρεια και τη χώρα τους εν τέλει. Νέοι από κάθε γωνιά του κόσμου, από την Αφρική και την Ασία μέχρι την Αμερική και την Ευρώπη. Νέοι από χώρες που δεν έχουν ούτε ως αυτονόητη παροχή τον ηλεκτρισμό διέκριναν πως υπάρχει ένα εργαλείο που θα μπορούσε να τους δώσει μεγαλύτερη δύναμη και πολιτική ισχύ. Πιστεύουν πως το co-management θα τονώσει τη φωνή τους και θα γίνει ένα μέσο πίεσης για να ασχοληθούν οι πολιτικοί σοβαρά με τα προβλήματά τους.

Σαφέστατα η υλοποίησή του δεν είναι σε καμία περίπτωση εύκολη. Οι διαφορετικές συνθήκες και δομές που υπάρχουν σε κάθε μέρος δημιουργούν πρόσθετα εμπόδια. Μια μεγάλη πρόκληση, θα μπορούσε να είναι το πως θα πείσουμε τους πολιτικούς να αποδεχθούν ότι πρέπει να διαπραγματεύονται με τους νέους πριν από τη λήψη αποφάσεων. Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι το θα ορίζονται οι νέοι εκπρόσωποι: θα πρέπει να εκλέγονται ή να επιλέγονται; Και ποιος να εκλέγει ή να εκλέγεται, και ποια είναι τα κριτήρια επιλογής; Προφανώς δεν υπάρχει μια ενιαία απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα...

Εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια, το Συμβούλιο της Ευρώπης και οι νέοι έχουν εργαστεί μαζί για να χτίσουν έναν καλύτερο, ασφαλέστερο και ενωμένο κόσμο. Το Συμβούλιο της Ευρώπης αποτελεί πρωτοπόρο στον τομέα της Νεολαίας, καθώς είναι ο μόνος διεθνής οργανισμός στον κόσμο που δίνει τόσο τις οργανώσεις νεολαίας, όσο και στις κυβερνήσεις ισότιμο λόγο, όταν αποφασίζουν για τις πολιτικές για τη νεολαία, τις προτεραιότητες και τα προγράμματα. Είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τις πολιτικές για τη νεολαία και το youth work στην Ευρώπη για πάνω από 40 χρόνια!

Το co-management αξίζει της προσοχής όλων μας και θα πρέπει να ξεκινήσει να εφαρμόζεται τουλάχιστον πιλοτικά σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Θα αποτελέσει σίγουρα καταλύτη για τη συμμετοχή των νέων στα κοινά, θα δώσει φρέσκιες ιδέες και θα οδηγήσει στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών από τη νέα γενιά. Τα όποια εμπόδια δεν θα πρέπει να το απαξιώσουν ή να το υποβαθμίσουν. Άλλωστε όπως έχει πει ο Nelson Mandela “Πάντα φαίνεται αδύνατο μέχρι να γίνει”.

Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα της ομιλίας που δόθηκε στην ημερίδα “Ανοιχτά Δεδομένα, Ανοιχτές Διαδικασίες, Ανοιχτή Οργάνωση” που διοργανώθηκε από το Youthnet Hellas και το Τοπικό Συμβούλιο Μεγάρων στο Δημαρχείο Μεγάρων.

Το βίντεο του MegaraTV για την εκδήλωση: