Η Πληροφορική στα ελληνικά σχολεία

Πρόσφατα ενημερωθήκαμε με τυμπανοκρουσίες από τα ΜΜΕ πως θα μοιραστούν πάνω από 120 χιλιάδες laptops στους μαθητές της Α’ Γυμνασίου. Η απόφαση αυτή, αν και είναι καθαρά ψηφοθηρική, μπορεί και να αποδώσει καρπούς αν χρησιμοποιηθεί σωστά και δεν έχει την κατάληξη που είχαν τα «τριχίλιαρα» στην Ηλεία… Ας αναλύσουμε, όμως, το θέμα κι ας πάμε ένα βήμα παραπέρα.

Καταρχάς, πρέπει να αντιληφθούμε τη θέση της Πληροφορικής στο ελληνικό σχολείο του 2009. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι καθόλου ικανοποιητικά! Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ελάχιστα Δημοτικά σχολεία σε όλη την Επικράτεια έχουν υπολογιστές διαθέσιμους για χρήση από τους μαθητές, ενώ ακόμα λιγότερα προσφέρουν μαθήματα Πληροφορικής και χρήσης των υπολογιστών. Αντίθετα, προωθείται η εκμάθηση δεύτερης ξένης γλώσσας στην Ε’ Δημοτικού… Οι μαθητές χάνουν την ευκαιρία να εξοικειωθούν από μικροί με την τεχνολογία της εποχής.

Πάμε τώρα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στο Γυμνάσιο διδάσκεται το μάθημα της Πληροφορικής δύο ώρες την εβδομάδα με τους μαθητές να μαθαίνουν βασικές αρχές της Πληροφορικής. Δυστυχώς μόνο θεωρητικά. Η πλειοψηφία των Γυμνασίων δεν έχει εργαστήρια υπολογιστών για εξάσκηση, ενώ οι ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς πληροφορικής είναι τεράστιες!

Αν κάποιος διαβάσει το «Πρόγραμμα Σπουδών του Ενιαίου Λυκείου», που ισχύει από το σχολικό έτος 2001-2002, θα πιστέψει πως τα Λύκεια της Ελλάδας αποτελούν προθάλαμο των εταιριών πληροφορικής της Silicon Valley! «Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον», «Τεχνολογία Υπολογιστικών Συστημάτων και Λειτουργικά Συστήματα», «Εφαρμογές Λογισμικού», «Πολυμέσα – Δίκτυα», «Εφαρμογές Πληροφορικής», «Εφαρμογές Υπολογιστών», «Βιομηχανική Παραγωγή και Ενέργεια», «Τεχνολογία και Ανάπτυξη» και «Τεχνολογία των Επικοινωνιών» είναι μερικά από τα μαθήματα πληροφορικής που προσφέρουν τα ελληνικά Λύκεια στους μαθητές τους! Και αυτά, δυστυχώς, μένουν στα χαρτιά. Αν οι μαθητές διδάσκονταν όλα τα προαναφερόμενα μαθήματα ή έστω πολλά εξ αυτών, τότε θα αποφοιτούσαν από το Λύκειο με γνώσεις Μηχανικού Υπολογιστών… Η αλήθεια είναι πως μόνο τα μαθήματα κατεύθυνσης, όπως η «Τεχνολογία των Επικοινωνιών», διδάσκονται σε όλα (σχεδόν) τα Λύκεια. Τα υπόλοιπα μαθήματα, παρόλο που είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις στον τομέα της Πληροφορικής, συνήθως απαξιώνονται από μαθητές και καθηγητές, αφού είναι μαθήματα επιλογής. Άλλοι λόγοι απαξίωσης είναι η έλλειψη καθηγητών και κυρίως η έλλειψη εργαστηρίων υπολογιστών. Τα μαθήματα Πληροφορικής χάνουν το ενδιαφέρον τους αν δεν υπάρχει ταυτόχρονη χρήση των υπολογιστών. Είναι ανούσιο το μάθημα του προγραμματισμού αν δεν μπορείς να «τρέξεις» το πρόγραμμα που έγραψες, να το δεις στην πράξη…

Όσον αφορά τα Τεχνικά Λύκεια, πιστεύω πως έχουν υποβαθμιστεί τελείως, ώστε οι ελλείψεις στον κλάδο της Πληροφορικής είναι μηδαμινές μπροστά στις ελλείψεις βασικών υποδομών και καθηγητών που υπάρχουν! Τα τεχνικά εκπαιδευτήρια που θα έπρεπε να βγάζουν τεχνικούς γεμάτους γνώση, έτοιμους να ανταπεξέρθουν με επιτυχία στην αγορά εργασίας, το μόνο που, συνήθως, κάνουν είναι να «παράγουν» αποφοίτους με ελάχιστες γνώσεις στο αντικείμενό τους που τους τρώει η ανεργία. Ελάχιστοι είναι αυτοί που συνεχίζουν τις σπουδές τους στα ΤΕΙ και αποτελούν την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.

Όλα τα παραπάνω φαντάζουν τραγικά για την Παιδεία της χώρας μας αν αναλογιστούμε πως φτάνουμε ήδη στο τέλος της πρώτης δεκαετίας του 21^ου αιώνα και οι μαθητές των ελληνικών σχολείων δεν διδάσκονται σωστά την Πληροφορική! Μεγάλες αλλαγές και ριζικές τομές στη δομή του σχολείου είναι η μόνη λύση στο πρόβλημα αυτό. Τα χρηματικά ποσά που πρέπει να δαπανηθούν για το σκοπό αυτό είναι μεγάλα, αλλά αποτελούν επένδυση για το «σχολείο του μέλλοντος», όπως το χαρακτηρίζαμε χρόνια πριν. Το μέλλον έγινε παρόν και σε λίγο θα αποτελεί παρελθόν. Κι όμως, τα πράγματα έμειναν ίδια. Ίδια κτήρια, ίδιοι καθηγητές, ίδια βιβλία και το χειρότερο: ίδια νοοτροπία. Η νοοτροπία πως η Πληροφορική αποτελεί πολυτέλεια για το ελληνικό σχολείο και πως είναι προνόμιο λίγων! Αυτή η νοοτροπία πρέπει να πάψει να υφίσταται το συντομότερο δυνατό.

Τα μέτρα που πρέπει να παρθούν είναι πολλά. Το γεγονός, όμως, είναι ένα: η Πληροφορική πρέπει να ξεκινάει από το Δημοτικό. Φυσικά, τα παιδιά της Γ’ Δημοτικού δεν θα μαθαίνουν για CPU και RAM… Θα μαθαίνουν, όμως, να γράφουν κείμενα με το πληκτρολόγιο, να χρησιμοποιούν το ποντίκι, να ζωγραφίζουν κτλ. Το κυριότερο είναι ο υπολογιστής να χρησιμοποιείται ως εποπτικό μέσο στα περισσότερα μαθήματα. Μέσα από διαδραστικά παιχνίδια και εικονικές δραστηριότητες οι μαθητές πρέπει να ενθαρρύνονται στη χρήση του υπολογιστή. Όσο μεγαλώνει η τάξη τόσο περισσότερες εφαρμογές θα μαθαίνουν, κυρίως μέσα από την πρακτική εξάσκηση και όχι μέσω της ανούσιας θεωρίας που οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια τους μαθητές στη βαρεμάρα… Στο τέλος του Δημοτικού θα πρέπει οι μαθητές να είναι έτοιμοι να πλοηγηθούν με ασφάλεια στο διαδίκτυο. Να γνωρίζουν να το χρησιμοποιούν ως εργαλείο γνώσης και μάθησης και να αποφεύγουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

Στο Γυμνάσιο, οι μαθητές θα πρέπει να διδάσκονται μεν θεωρητικά τα ίδια με σήμερα, αλλά πρακτικά να μαθαίνουν τις λεγόμενες «εφαρμογές γραφείου», όπως το Word, το Excel, το Powerpoint κ.ά. Με το τέλος του Γυμνασίου οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να έχουν γνώσεις αντίστοιχες διπλωμάτων χρήσης Η/Υ, όπως το ECDL. Μάλιστα, θα μπορούσαν να πιστοποιούν δωρεάν αυτές τις γνώσεις αυτές με δίπλωμα κρατικού φορέα. Έτσι, θα μαθαίνουν στο σχολείο αυτά που σήμερα οι μαθητές μαθαίνουν σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια υπολογιστών με αποτέλεσμα να δαπανούν μεγάλα ποσά για την προετοιμασία και τις εξετάσεις πιστοποίησης! Θα είναι μια μεγάλη ανάσα για την ελληνική οικογένεια που πασχίζει να προσφέρει στα παιδιά της όλες τις απαραίτητες γνώσεις και τα εφόδια για την μετέπειτα επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Παρόμοιο εγχείρημα έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια στην πιστοποίηση γνώσης ξένων γλωσσών με τη δημιουργία του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Έχει ήδη στεφθεί από επιτυχία και συνεχώς αυξάνεται ο αριθμός των υποψηφίων για τις συγκεκριμένες εξετάσεις!

Το Λύκειο, αποτελώντας τον προθάλαμο για τα ΑΕΙ και ΑΤΕΙ, οφείλει να ενισχύσει της γνώσεις Πληροφορικής των μαθητών. Η απαξίωση των συγκεκριμένων μαθημάτων πρέπει να πάψει και να δοθούν κίνητρα στους μαθητές να τα επιλέγουν. Τα κίνητρα αυτά δεν είναι άλλα από τη δημιουργία νέων, σύγχρονων, άρτια εξοπλισμένων και επανδρωμένων εργαστηρίων υπολογιστών. Οι νέες τεχνολογίες ελκύουν τους νέους και αυτό πρέπει να το εκμεταλλευτούμε προς όφελός τους! Ποιός έφηβος μαθητής δεν θα ήθελε να κάνει μάθημα σε ένα εργαστήριο γεμάτο από σύγχρονους υπολογιστές τελευταίας τεχνολογίας;

Για να γίνουν όλα τα παραπάνω και να επιτευχθούν οι απώτεροι σκοποί θα πρέπει να επικουρούνται από καθηγητές Πληροφορικής άρτια εκπαιδευμένους και συνεχώς ενημερωμένους και καταρτισμένους. Η Ελλάδα διαθέτει πολλούς Πληροφορικούς με γνώσεις και όρεξη για δουλεία. Οι περισσότεροι, όμως, είναι άνεργοι! Η πρόσληψή τους και η αξιοποίησή τους κρίνεται επιβεβλημένη. Αλλά δεν πρέπει να σταματήσουμε εκεί. Πρέπει να επιμορφώνονται συχνά με τη συνδρομή του κράτους και των αρμόδιων υπηρεσιών. Αυτή η κίνηση θα συμβάλλει τα μέγιστα στη μείωση της ανεργίας και στην ορθή αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού της χώρας. Τα οφέλη, όπως αναφέρθηκαν, θα είναι πολλαπλά.

Άλλο ένα σοβαρό ζήτημα είναι η δυνατότητα κάθε μαθητής να έχει το δικό του laptop. Η παγκόσμια προσπάθεια ξεκίνησε από τον ΟΗΕ με την προσπάθεια δημιουργίας του «laptop των 100€» ή αλλιώς «laptop των φτωχών», όπως ονομάζεται, ώστε κάθε μαθητής του πλανήτη να αποκτήσει το δικό του εκπαιδευτικό φορητό υπολογιστή. Πρωτεργάτες στο παγκόσμιο αυτό εγχείρημα είναι Έλληνες επιστήμονες της Πληροφορικής. Σε αντιστοιχία θα μπορούσαμε να παράγουμε την ελληνική του έκδοση και να μοιραζόταν σε όλους τους μαθητές των Δημοτικών σχολείων της χώρας. Θα «έλυνε τα χέρια» γονιών και δασκάλων, καθώς θα απάλλασσε τους πρώτους από αρκετά έξοδα και θα έδινε στους δεύτερους τη δυνατότητα να εργαστούν σε πραγματικές συνθήκες 21^ου αιώνα!

Όλες αυτές οι προτάσεις είναι άμεσα υλοποιήσιμες στο 100% μέσα σε ορίζοντα πενταετίας. Προβλήματα αρκετά υπάρχουν. Υπάρχουν, όμως, και πολλές λύσεις γι’ αυτά. Δεν θέλουμε μια νέα γενιά «ψηφιακά αναλφάβητη», αλλά μια γενιά με καλή γνώση της τεχνολογίας που τη χρησιμοποιεί προς όφελός της, για να καλύψει τις εκπαιδευτικές ή όποιες άλλες ανάγκες έχει.