Η δράση της νεολαίας στην Ελλάδα

Πριν από λίγο καιρό παρουσιάστηκε η Ετήσια Αναφορά 2010 του Youthnet Hellas για τον τομέα της νεολαίας στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια αναφορά που σκοπό έχει την παρακολούθηση των εξελίξεων στον τομέα της νεολαίας από χρόνο σε χρόνο και αποτελεί καινοτομία για τις ΜΚΟ νέων στην Ελλάδα και όχι μόνο! Είχα την τύχη να είμαι μέλος της συγγραφικής ομάδας, μιας ομάδας 24 νέων από όλη την Ελλάδα που συνεργάστηκαν επιτυχώς και έφεραν σε πέρας αυτή την ομολογουμένως δύσκολη αποστολή. Παρακάτω θα παρουσιάσω ορισμένα συμπεράσματα από όλη αυτή την έρευνα για τη συνολική δράση της νεολαίας στην Ελλάδα.

Η φετινή αναφορά εστιάζει σε δύο βασικούς άξονες. Από τη μια, καταγράφει το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο για τον τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα, τις δυνατότητες χρηματοδότησης των ΜΚΟ και των άτυπων ομάδων Νέων μέσω Ευρωπαϊκών και Ελληνικών Προγραμμάτων, τις βασικές κρατικές υποστηρικτικές δομές για τους Νέους και τις δομές και δυνατότητες εκπαίδευσης, κατάρτισης και απασχόλησής τους. Από την άλλη, περιγράφει τους θεσμούς εκπροσώπησης των Νέων, όπως τα Μαθητικά Συμβούλια, τα Τοπικά Συμβούλια Νέων, οι φοιτητικές παρατάξεις και οι πολιτικές νεολαίες και παρουσιάζει τη δράση των πιο γνωστών ΜΚΟ και άτυπων ομάδων νέων, αλλά και των διαδικτυακών οργανώσεων!

Το 2010 μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια χρονιά ύφεσης από πλευράς θεσμικών φορέων στον τομέα της νεολαίας. Η κυβέρνηση δεν προχώρησε σε καμία νομοθετική πρωτοβουλία στον τομέα αυτό δείχνοντας παντελή αδιαφορία για τους νέους του τόπου και τις δράσεις τους. Έτσι, το Εθνικό Συμβούλιο Νεολαίας συνεχίζει την τυπική ύπαρξή του δρώντας ουσιαστικά ως φορέας πολιτικής καπήλευσης από πολιτικά ανερχόμενους νέους που το απαρτίζουν. Μηδενικές δράσεις, ελάχιστη προσφορά και τεράστια οικονομικά σκάνδαλα είναι όλα όσα έχει να επιδείξει το ΕΣΥΝ. Η Βουλή των Εφήβων, το δημιούργημα του Αντώνη Σαμαράκη, συνεχίζει με ελάχιστη προβολή την σημαντική δράση της, χωρίς όμως κάποια ανανέωση ή εκσυγχρονισμό… Τα Τοπικά Συμβούλια Νέων συνεχίζουν (τυπικά) να υφίστανται, αλλά ουσιαστικά έχουν απαξιωθεί από τους νέους και σημαντικός παράγοντας σε αυτό είναι η μη ύπαρξη ενός ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου που θα τα αναβαθμίζει και θα τα εδραιώνει ανάμεσα στην κοινωνία και τους νέους μετά τις εξελίξεις με τον Καλλικράτη και την οικονομική κρίση. Προτάσεις υπάρχουν κι έχουν διατυπωθεί από εμένα σε άρθρο μου, αλλά το κύριο ζήτημα είναι να υπάρξει διάθεση από τους αρμόδιους φορείς για ριζικές και καινοτόμες αλλαγές!

Συνήθως λένε πως οι ΜΚΟ αναπληρώνουν τα κενά της Πολιτείας. Από τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό ΜΚΟ φαίνεται πως το κράτος μας έχει πολλά κενά και δυσλειτουργίες. Είναι πολύ ενθαρρυντικό πως η “κοινωνία των πολιτών” εξαπλώνεται και προσπαθεί να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο σε εθελοντική βάση. Ένα φαινόμενο που ξεκίνησε να δημιουργείται πριν από ελάχιστα χρόνια και έχει πλέον “γιγαντωθεί” είναι οι άτυπες ομάδες νέων! Πρόκειται για ομάδες νέων με μικρό πυρήνα χωρίς νομική υπόσταση που δρουν σχεδόν σαν ΜΚΟ. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι οι πρωτοβουλίες πολιτών –istas, με κυριότερους εκπροσώπους τους Atenistas (στην Αθήνα) και δράση που εξαπλώνεται σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις. Τέλος, νέες διαδικτυακές οργανώσεις έχουν εμφανιστεί στο διαδίκτυο και ενημερώνουν το ευρύ κοινό για θέματα τεχνολογίας, ψηφιακών δικαιωμάτων, ελεύθερου λογισμικού κτλ.

Η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς είναι ουσιαστικά ο επίσημος κρατικός φορέας που φέρει το βάρος για τις δράσεις της νεολαίας στη χώρα μας. Αρκετές δράσεις υλοποιήθηκαν υπό την αιγίδα και την επιχορήγησή της στους τομείς του πολιτισμού, του ελεύθερου χρόνου, της εκπαίδευσης, του εθελοντισμού, της απασχόλησης, της νεανικής επιχειρηματικότητας και του περιβάλλοντος. Το κύριο βάρος για τα ευρωπαϊκά προγράμματα έπεσε στο πρόγραμμα “Νέα Γενιά σε Δράση”. Οι 119 εγκεκριμένες από τη ΓΓΝΓ αιτήσεις για ανάλογα ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδοτήθηκαν με το ποσό των 2.022.910,47 €, ενώ άλλες 191 αιτήσεις απορρίφθηκαν. Παρ’ όλα αυτά η “Νέα Γενιά σε Δράση” χρειάζεται μεγαλύτερη προβολή και προώθηση στην Ελλάδα, αφού ελάχιστοι (μη εμπλεκόμενοι σε φορείς) νέοι γνωρίζουν λεπτομέρειες για αυτή. Πρέπει να τονισθεί πάντως πως η ΓΓΝΓ δεν ανέλαβε κάποια σημαντική νομοθετική ή θεσμική πρωτοβουλία για τα προγράμματά της, όπως τα ΤΟΣΥΝ, η Κάρτα Νέων, οι Θυρίδες Επιχειρηματικότητας και τα Κέντρα Πληροφόρησης Νέων!

Η μη τυπική και η άτυπη μάθηση κερδίζουν τελευταία και στην Ελλάδα αναγνώριση και πολλές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται. Σημαντική είναι και η συμβολή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (e-learning) στην αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας προς όφελος της μάθησης και της γνώσης, κυρίως από τους νέους. Άλλωστε η πληροφόρηση των νέων γίνεται πλέον σχεδόν αποκλειστικά από το διαδίκτυο σε ανάλογες ιστοσελίδες.

Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνουμε πως η Πολιτεία έχει θέσει στο περιθώριο τον τομέα της νεολαίας, ίσως και λόγω της οικονομικής κρίσης. Οι νέοι αποζητούν την ενασχόλησή τους με ζητήματα που τους ενδιαφέρουν και τους αφορούν άμεσα. Έτσι, δεν μένουν αμέτοχοι και αναλαμβάνουν οι ίδιοι πρωτοβουλίες για την ικανοποίηση των αναγκών τους! Δείχνουν ξεκάθαρη αποστροφή προς τις κομματικές και πολιτικές οργανώσεις, αφού νιώθουν πως το πολιτικό σύστημα τους έχει “προδώσει” και δίνουν όλη τους την ενέργεια σε εθελοντικές ΜΚΟ. Ένα πράγμα είναι εν τέλει ξεκάθαρο: οι νέοι αγωνιούν, ενδιαφέρονται να μάθουν και να προσφέρουν και χαράσσουν νέους δρόμους δράσης…