ΤΟΣΥΝ: Ανασύσταση ή κατάργηση;

Πριν από μερικές ημέρες ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς με στόχο  την αναμόρφωση του θεσμού των Τοπικών Συμβουλίων Νέων. Αν και χαρακτηρίστηκε αμέσως από τη Γενική Γραμματεία ως επιτυχημένη και με μεγάλη συμμετοχή, η αλήθεια είναι λίγο διαφορετική. Στη διαβούλευση αυτή κατέθεσαν προτάσεις μόλις 20 άτομα, ενώ από τις συνολικά 46 προτάσεις πολλές αλληλεπικαλύπτονται. Στην ψήφιση των προτάσεων συμμετείχαν αρκετά περισσότεροι νέοι, αλλά η γενικότερη αρνητική εικόνα δεν αλλάζει.

Οι νέοι (ή όσοι ενδιαφέρονται για τα ΤΟΣΥΝ) κλήθηκαν να καταθέσουν έως και έξι προτάσεις ο καθένας με σκοπό να αναμορφωθεί ο θεσμός και να επαναλειτουργήσει κάτω από νέο νομικό πλαίσιο στο αμέσως επόμενο διάστημα. Τα ΤΟΣΥΝ αν και θεσμοθετήθηκαν το Φεβρουάριο του 2006 και αναδείχθηκαν τον Μάρτιο του 2008, εδώ και τουλάχιστον δυο χρόνια έχουν “βαλτώσει” στο σύνολο της επικράτειας. Φωτεινές εξαιρέσεις αποτελούν μεμονωμένες δράσεις Τοπικών Συμβουλίων, οι οποίες σχετίζονται κατά βάση με πολιτιστικά θέματα. Είναι χαρακτηριστικό πως στην “Ετήσια Αναφορά του Youthnet Hellas για τον Τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα” το 2011 καταγράφονται μόλις επτά ενεργά ΤΟΣΥΝ! Με εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, τον Ιανουάριο του 2011, η λειτουργία των ΤΟΣΥΝ παρατάθηκε επ’ αόριστον, χωρίς να υπάρχει κάποια άλλη εξέλιξη ως σήμερα.

Μέσα από αυτή την (πρόχειρη) διαδικασία μπορούμε να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον του θεσμού. Αν και υπήρχαν ορισμένες ακραίες και μη εφαρμόσιμες προτάσεις που αγγίζουν τα όρια της μη δημοκρατικότητας, εντούτοις οι περισσότερες προτάσεις κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, είναι εφαρμόσιμες και μπορούν να τονώσουν το θεσμό. Προτάσεις, όπως η απαγόρευση συμμετοχής στα ΤΟΣΥΝ νέων που συμμετέχουν ενεργά σε κόμματα ή όσων έχουν συγγενική σχέση 1ου βαθμού με δημοτικούς συμβούλους του οικείου Δήμου, αν και αναδεικνύουν ένα βασικό πρόβλημα των πρώτων ΤΟΣΥΝ που σχηματίστηκαν το 2008, δεν μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη. Τα περισσότερα μέλη των ΤΟΣΥΝ που εκλέχθηκαν το 2008 ήταν άκρως κομματικοποιημένα και πολλά είχαν συγγενικούς δεσμούς με αιρετούς της αυτοδιοίκησης. Όλο αυτό ήταν απολύτως νόμιμο, αλλά ποιος μπορεί να ισχυριστεί πως ήταν και ηθικό; Ειδικά για Δήμους της περιφέρειας με μικρό πληθυσμό, η εκλογή συγγενών αιρετών αυτοδιοικητικών στα ΤΟΣΥΝ είναι αναπόφευκτη. Παραδόξως, οι θετικές ψήφοι για αυτές τις προτάσεις υπερίσχυσαν των αρνητικών δείχνοντας τη θέληση των νέων για περισσότερη αποκομματικοποίηση των ΤΟΣΥΝ...

Μια από τις πιο ξεκάθαρες απαιτήσεις των νέων είναι το άνοιγμα των μητρώων για τις εκλογικές διαδικασίες. Με άλλα λόγια, στις εκλογικές διαδικασίες πρέπει να έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν όλοι οι νέοι που είναι δημότες του οικείου Δήμου και ανήκουν στο θεσμοθετημένο ηλικιακό φάσμα των ΤΟΣΥΝ. Το “μόρφωμα” του 2008 με τα ειδικά μητρώα αποθάρρυνε πολλούς νέους από το να συμμετέχουν στις διαδικασίες, λειτούργησε αποτρεπτικά για τη συμμετοχή μη κομματικοποιημένων νέων και μετέτρεψε τα ΤΟΣΥΝ σε κλειστό ολιγομελές κλαμπ.

Η διεξαγωγή των εκλογών θα πρέπει να γίνεται σε προκαθορισμένες ανά διετία ημερομηνίες. Η διάρκεια της θητείας των μελών του συμβουλίου θα πρέπει να είναι διετής και να έχει προκαθορισμένη λήξη ή ανανέωση. Τα τρέχοντα μέλη των ΤΟΣΥΝ ανέλαβαν καθήκοντα το 2008 και ακόμα δεν έχουν υπάρξει εκλογές για την ανανέωση των ΤΟΣΥΝ! Μάλιστα, μετά την εφαρμογή του “Καλλικράτη” στη διάρθρωση των Δήμων, έχουν υπάρξει ριζικές αλλαγές στον αυτοδιοικητικό χάρτη με αποτέλεσμα τα ΤΟΣΥΝ να είναι μετέωρα ανάμεσα σε νέους και παλαιούς Δήμους. Αρκετοί υποστηρίζουν πως οι εκλογές των ΤΟΣΥΝ θα πρέπει να διεξάγονται ταυτόχρονα με τις Δημοτικές/Περιφερειακές εκλογές για να δοθεί περισσότερο κύρος και προβολή στο θεσμό, για να αυξηθεί η συμμετοχή, αλλά και για να ελαχιστοποιηθούν τα έξοδα.

Μια ρηξικέλευθη και σημαντική πρόταση είναι η κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου των Προέδρων των ΤΟΣΥΝ στα οικεία Δημοτικά Συμβούλια. Οι νέοι, έτσι, θα έχουν λόγο στα τεκταινόμενα της πόλης τους και θα τον εκφράζουν επίσημα. Τα ζητήματα, στα οποία θα έχουν δικαίωμα ψήφου οι Πρόεδροι, θα πρέπει να καθορίζονται επαρκώς από τη νομοθεσία και να αφορούν (άμεσα ή έμμεσα) τη νεολαία του οικείου Δήμου. Για να καταστεί πιο εποικοδομητικός ο ρόλος του ΤΟΣΥΝ επιβάλλεται η στενή και συνεχής συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή και τις παρατάξεις του Δημοτικού Συμβουλίου με στόχο τη χάραξη πολιτικών για τη νεολαία σε τοπικό επίπεδο. Επίσης, θα πρέπει η κάθε Δημοτική Αρχή να μεριμνήσει για την παροχή χώρου στέγασης, υλικοτεχνικής υποδομής και υποστήριξη λειτουργίας στο οικείο ΤΟΣΥΝ.

Σε ανώτερο επίπεδο θα πρέπει να θεσμοθετηθούν Συμβούλια Νέων σε Περιφερειακό επίπεδο. Μέσω αυτού του οργάνου τα ΤΟΣΥΝ θα εκφέρουν παράλληλα τις κοινές διεκδικήσεις τους και θα συμμετέχουν μέσω εκπροσώπου τους στο οικείο Περιφερειακό Συμβούλιο. Απαραίτητη, επίσης, κρίνεται και η θέσπιση της Εθνικής Επιτροπής Τοπικών Συμβουλίων Νέων από το υπουργείο Παιδείας και την Γ.Γ. Νέας Γενιάς. Η Επιτροπή αυτή σκοπό θα έχει να αποτελεί σύνδεσμο μεταξύ όλων των ΤΟΣΥΝ και της κεντρικής πολιτικής ηγεσίας και να συμμετέχει σε διαβούλευση για τα ζητήματα της νεολαίας και τη χάραξη πολιτικών.

Σχετικά με τα οικονομικά των ΤΟΣΥΝ θα πρέπει να υπάρχει εξασφάλιση των ελάχιστων απαραίτητων κονδυλίων για τις δράσεις των ΤΟΣΥΝ. Τα κονδύλια αυτά θα πρέπει να εξασφαλίζονται δεσμεύοντας ένα σταθερό ποσοστό επί του προϋπολογισμού του οικείου Δήμου, ώστε να μην αμφισβητείται ή αναιρείται η ανεξαρτησία στις δράσεις των ΤΟΣΥΝ. Το ύψος της χρηματοδότησης θα πρέπει να είναι σε άμεση συνάρτηση με το χρονοδιάγραμμα δραστηριοτήτων, καθώς και πλήρως τεκμηριωμένου προϋπολογισμού. Υποστηρικτικές χρηματοδοτήσεις μπορούν να υπάρξουν από κρατικούς φορείς, ευρωπαϊκά προγράμματα και ιδιωτικές πρωτοβουλίες ή δωρεές. Σε κάθε ΤΟΣΥΝ θα πρέπει να εκλεγεί μια εξελεγκτική επιτροπή, έργο της οποίας θα είναι ο συστηματικός έλεγχος και η παρακολούθηση της διαχείρισης των οικονομικών του οικείου Συμβουλίου.

Τα μέλη πρέπει να ενημερώνονται άμεσα από επίσημες πηγές για τις αλλαγές που αφορούν τα ΤΟΣΥΝ. Για το λόγο αυτό πρέπει να διοργανώνονται επιμορφωτικά σεμινάρια για τα αιρετά μέλη των ΤΟΣΥΝ ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα μέλη των ΤΟΣΥΝ θα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις τους, ώστε να καταστούν περισσότερο παραγωγικά και εξωστρεφή. Η εμπειρία από τα προηγούμενα ΤΟΣΥΝ δείχνει πως υπήρχε διαρκώς σύγχυση σχετικά με τις αρμοδιότητες των μελών και τις διαδικασίες λειτουργίας των ΤΟΣΥΝ. Στα σεμινάρια αυτά μπορούν, επίσης, να γίνονται παρουσιάσεις των δράσεων, δικτύωση και ανταλλαγή καλών πρακτικών.

Επιβάλλεται η προβολή του θεσμού στα ΜΜΕ κι όπου αλλού κριθεί απαραίτητο. Όλοι οι νέοι θα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζουν πως σε κάθε πόλη λειτουργεί ο θεσμός και να τους παρέχεται αρκετή πληροφόρηση, ώστε να αποτελέσουν ενεργό κομμάτι των δράσεων των ΤΟΣΥΝ. Η προβολή αυτή πρέπει να είναι διαρκής και όχι μόνο πριν από τις εκλογικές διαδικασίες. Κυρίαρχο ρόλο καλούνται να παίξουν τα τοπικά ΜΜΕ, τα οποία προβάλλοντας επαρκώς τις δράσεις και τους σκοπούς των ΤΟΣΥΝ οδηγούν στη μεγαλύτερη συμμετοχή των νέων σε αυτά!

Τέλος, τα ΤΟΣΥΝ θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή επαφή και συνεργασία με άλλους φορείς νεολαίας, όπως φοιτητικοί σύλλογοι, μαθητικά συμβούλια, ΜΚΟ κλπ. Η δικτύωση και η διοργάνωση κοινών δράσεων μόνο οφέλη μπορεί να προσφέρει στην τοπική νεολαία. Τα ΤΟΣΥΝ δεν πρέπει να είναι αποκομμένα από την κοινωνία και θα πρέπει να αποτελούν ενεργά και αναπόσπαστα τμήματα μεγάλων πρωτοβουλιών σε τοπικό (και όχι μόνο) επίπεδο.

Όλες οι παραπάνω προτάσεις είναι απλές και εφαρμόσιμες. Για να υλοποιηθούν, όμως, θα πρέπει να υπάρξει ένα νέο ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο που θα τα κατοχυρώνει και θα υποδεικνύει με σαφήνεια τις αρμοδιότητες και την ορθή λειτουργία των ΤΟΣΥΝ. Η αδράνεια που περιβάλλει τα ΤΟΣΥΝ μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο με συντονισμένες δράσεις σε κεντρικό επίπεδο, καθώς και την ενεργό συμμετοχή των νέων στα νέα όργανα! Αν η επικείμενη ανασύσταση (μετά από πέντε χρόνια) αποτύχει, τότε δυστυχώς δεν μένει άλλη επιλογή από την κατάργηση του θεσμού. Σίγουρα αυτό θα ήταν μια άκρως αρνητική εξέλιξη για τους ενεργούς νέους της χώρας. Μένει να δούμε αν τα ΤΟΣΥΝ θα ανασυσταθούν ή θα καταργηθούν οριστικά...