Εκπαιδεύοντας του νέους να καταπολεμήσουν τη ρητορική μίσους

Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες όλο και περισσότερων περιστατικών ρατσισμού, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας. Μια από τις εκφράσεις ρατσισμού που συναντάμε στην καθημερινότητά μας είναι και η ρητορική μίσους! Σύμφωνα με τον ορισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης, η ρητορική μίσους συνίσταται σε όλες της μορφές έκφρασης που διαδίδουν, προτρέπουν, προωθούν ή δικαιολογούν το φυλετικό μίσος, τη ξενοφοβία, τον αντισημιτισμό ή οποιαδήποτε άλλη μορφή μη ανοχής της διαφορετικότητας, συμπεριλαμβανομένης της μισαλλοδοξίας, του εθνικισμού, των διακρίσεων και της εχθρότητας κατά των μειονοτικών ομάδων και των μεταναστών.

Τα αίτια της ρητορικής μίσους είναι πολλά και απαιτούν ενδελεχή ανάλυση. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε το Youthnet Hellas, στο πλαίσιο της “Αναφοράς για τον Τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα 2013-2015”, το 81,3% υποστηρίζει πως η οικονομική κρίση έχει συμβάλλει πολύ (51,7%) ή πάρα πολύ (29,6%) σε φαινόμενα ρατσισμού και μισαλλοδοξίας. Ένας τομέας που συναντάμε συχνά ρητορική μίσους (είτε ευθεία, είτε ακόμα χειρότερα συγκεκαλυμμένη) είναι τα ΜΜΕ. Το 69,5% του δείγματος θεωρεί πως τα ΜΜΕ στην Ελλάδα προωθούν σε μεγάλο (49,3%) ή σε πολύ μεγάλο (20,2%) βαθμό τη ρητορική μίσους.

Το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονη πολιτική πόλωση και ακούμε συχνά ακραίες εκφράσεις. Για το λόγο αυτό, το 55,2% πιστεύει πως ο πολιτικός διάλογος σήμερα προωθεί πολύ (40,4%) ή πάρα πολύ (14,8%) τη ρητορική μίσους. Το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δώσει πλέον λόγο σε όλους για να εκφράζονται ελεύθερα. Πολλές φορές, όμως, αυτό οδηγεί σε κατάχρηση αυτής της ελευθερίας σε βάρος άλλων ατόμων ή κοινωνικών ομάδων. Έτσι, το 65,5% των ερωτηθέντων δηλώνει πως αντιλαμβάνεται αρκετά συχνά (38,9%) ή καθημερινά (26,6%) φαινόμενα ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο!

Στην ίδια έρευνα, το δείγμα ερωτήθηκε και για το ποια πιστεύει πως είναι τα θύματα της ρητορικής μίσους στην Ελλάδα. Το 84,7% απάντησε οι πρόσφυγες, το 76,4% οι οικονομικοί μετανάστες, το 59,1% οι αλλόθρησκοι, το 38,4% τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, το 24,6% οι γυναίκες και τέλος το 15,3% τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Σε αντίστοιχη έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2015 στο πλαίσιο της αξιολόγησης της εκστρατείας “No Hate Speech Movement” από το Συμβούλιο της Ευρώπης, οι απαντήσεις ήταν κατά σειρά: ΛΟΑΤΚΙ, Μουσουλμάνοι, γυναίκες, μετανάστες, εθνοτικές μειονότητες, Ρομά, ξένοι, Εβραίοι, θρησκευτικές μειονότητες, Χριστιανοί, εθνικές μειονότητες, άτομα με ειδικές ανάγκες και πρόσφυγες.

Βλέποντας την αυξανόμενη τάση ρατσισμού και ξενοφοβίας, καθώς και τα όλο και περισσότερα κρούσματα ρητορικής μίσους, το Συμβούλιο της Ευρώπης αποφάσισε να αναλάβει δράση. Έτσι, το 2012 ξεκίνησε την εκστρατεία “No Hate Speech Movement”. Αυτή αποσκοπεί στην καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων στην ηλεκτρονική έκφραση της ρητορικής μίσους εφοδιάζοντας τους νέους και τις οργανώσεις νεολαίας με τις αναγκαίες ικανότητες για να αναγνωρίζουν και να ενεργούν κατά αυτών των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εκστρατεία επικεντρώνεται στην εκπαίδευση των   ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη συμμετοχή των νέων και τη γνώση των μέσων επικοινωνίας.

Η εκστρατεία είναι ενεργή στη χώρα μας τα τελευταία δυο χρόνια, κυρίως χάρη στο Youthnet Hellas που είναι εταίρος του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εκστρατεία στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα ως τώρα έχουν γίνει:

• Facebook σελίδα με σκοπό την ενημέρωση και διάχυση πληροφοριών
• Σεμινάρια κι εργαστήρια σε θεματικές που αφορούν άμεσα τη ρητορική μίσους
• Κύκλοι συζητήσεων με φορείς, επιστήμονες κι ακτιβιστές
• Online δράσεις ευαισθητοποίησης στα European Action Days
• Street activities σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας
• Συμπράξεις οργανώσεων νεολαίας για κοινές δράσεις
• Συμμετοχή σε θεσμικές συναντήσεις με το Υπουργείο Παιδείας κι άλλους αρμόδιους φορείς
• Συμμετοχή σε συνέδρια κι εκπαιδεύσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης
• No Hate Speech Blog

Ο αντίκτυπος των παραπάνω είναι αρκετά μεγάλος και περιλαμβάνει:

• Περισσότεροι από 1100 νέοι λαμβάνουν καθημερινή ενημέρωση για νέα και δράσεις
• Μεγάλο ενδιαφέρον για συμμετοχή στα σεμινάρια κι εργαστήρια
• Αυξανόμενη συμμετοχή στις online δράσεις ευαισθητοποίησης
• Μεγαλύτερη συμμετοχή στα street activities σε όλο και περισσότερες πόλεις
• Μεγάλο ενδιαφέρον για νέες συμπράξεις οργανώσεων νεολαίας και κοινές δραστηριότητες
• Αναγνώριση του έργου μας από το Συμβούλιο της Ευρώπης
• Μεγάλο πλήθος πρωτότυπων κειμένων και έργων στο No Hate Speech Blog

Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα της ομιλίας που δόθηκε στο πάνελ “Ρατσισμός και ξενοφοβία” που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Εθελοντισμού 2017 στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.

Read more...

2o Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας

Οι ελληνογερμανικές σχέσεις το τελευταίο διάστημα διέπονται από μια αστάθεια. Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τις σχέσεις των δυο χωρών, κυρίως στην οικονομία και την πολιτική. Όμως, υπάρχουν κι άλλοι τομείς που έχουν επηρεαστεί, περισσότερο ή λιγότερο, όπως η κοινωνία των πολιτών. Ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχεία που έχουν επηρεαστεί είναι η νεολαία, η οποία πιθανότατα αποτελεί την κοινωνική ομάδα που έχει πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση.

Οι νέοι στην Ελλάδα και τη Γερμανία, παρά τις φαινομενικές και ουσιαστικές δομικές και οικονομικές διαφορές των δυο χωρών, συχνά αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις και προβλήματα στη ζωή τους, τις σπουδές τους ή την εργασία τους. Αυτό αποτυπώνεται τόσο στις σχετικές έρευνες, όσο και στην εμπειρική μελέτη. Οι νέοι έχουν κοινές ανησυχίες που αφορούν το μέλλον τους, το μέλλον των κρατών τους και της Ευρώπης εντέλει.

Σε μια προσπάθεια σύγκλισης και συνεργασίας των φορέων νεολαίας Ελλάδας και Γερμανίας, πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2014 το Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας στο Bad Honnef. Εκεί συναντήθηκαν περίπου 120 εκπρόσωποι γερμανικών και ελληνικών οργανώσεων νεολαίας, αλλά και οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες των δυο χωρών. Η συνάντηση χρησίμευσε ως πλατφόρμα για ανταλλαγή εμπειριών και ως δεξαμενή σκέψης για μελλοντικές συμπράξεις. Αυτό που ακολούθησε ήταν η υπογραφή της κοινής δήλωσης πρόθεσης για την ίδρυση Ελληνο-Γερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια και τον Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας κ. Joachim Gauck. Για τους Γερμανούς, η ίδρυση ενός τέτοιου ιδρύματος δεν αποτελεί κάτι το νέο. Η τεχνογνωσία υπάρχει ήδη, αφού λειτουργούν ήδη το Γερμανο-Γαλλικό και το Γερμανο-Πολωνικό Ίδρυμα Νεολαίας με μεγάλη επιτυχία.

Προχωρώντας τη διμερή συνεργασία ανάμεσα σε οργανισμούς νεολαίας, διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη το διάστημα 5-8 Μαρτίου το 2ο Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας! Οι στόχοι του Φόρουμ ήταν:

• H προώθηση της μη τυπικής εκπαίδευσης και της διαπολιτισμικής μάθησης
• Η διερεύνηση των αναγκών των νέων και στις δύο χώρες
• Η δημιουργία μακροχρόνιας συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων νεολαίας των δύο χωρών
• Η ανταλλαγή καλών πρακτικών, ιδίως σε ό, τι αφορά στην ένταξη των προσφύγων

Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν εκτενώς την κοινωνική πραγματικότητα στην Ελλάδα και τη Γερμανία το 2017. Ενημερώθηκαν για τις εξελίξεις στο χώρο του youth work τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη Γερμανία, αφού οι παρουσιάσεις που έλαβαν τόπο έδωσαν χρήσιμα στοιχεία για την πραγματικότητα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι στις δυο αυτές χώρες. Ενημερώθηκαν για τρόπους χρηματοδότησης των δράσεών τους, για καλές πρακτικές από τις δυο χώρες στους τομείς της νεανικής συμμετοχής και της νεανικής εργασίας, καθώς και για την πορεία δημιουργίας του Ελληνο-Γερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας και τον αντίκτυπο που αυτό θα έχει στο έργο τους. Τέλος, κατά τη διάρκεια του Φόρουμ, συζητήθηκαν κι επισημοποιήθηκαν συνεργασίες με γερμανικούς φορείς νεολαίας για την υλοποίηση μελλοντικών projects.

Η Θεσσαλονίκη ως διοργανώτρια πόλη είχε επίσης πολλά να προσφέρει στους νέους συμμετέχοντες. Η κληρονομιά που άφησε η “Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014” φαίνεται πως αξιοποιείται με κάθε τρόπο στην πόλη. Έτσι, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τόπους ενεργούς δραστηριοποίησης των νέων, όπου παράγεται σημαντικό έργο και δίνεται ώθηση στη νεολαία. Μερικοί εξ αυτών είναι το Κέντρο Νέων του Δήμου Θεσσαλονίκης, το OKTHESS, η Οικόπολις, η ΝΑΟΜΙ, το κέντρο της Άρσις κλπ. Το στίγμα της νεολαίας είναι άλλωστε εμφανές σε κάθε σημείο της πόλης.

Τα επόμενα βήματα που θα γίνουν για την επίτευξη εντονότερης και πιο ουσιαστικής συνεργασίας είναι πρωτίστως η δημιουργία Γραφείου Διασύνδεσης στη Θεσσαλονίκη, το οποίο θα λειτουργήσει ως προπομπός του Ελληνο-Γερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας. Πολλοί οργανισμοί νεολαίας από την Ελλάδα και τη Γερμανία δουλεύουν ήδη σε κοινά projects που αφορούν και ενισχύουν τους νέους, είτε αυτά αφορούν ανταλλαγές, είτε κάτι πιο εξειδικευμένο. Τέλος, το 3ο Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας θα διεξαχθεί την επόμενη χρονιά στη Γερμανία!

Read more...

Die Zukunft läuft davon

Griechenlands Professoren versuchen, ihre Universitäten zu retten. Doch für das marode System gibt es keine Hilfe. Viele Studenten sehen ihre letzte Chance im Ausland.

Die 29-jährige Kelly Fanarioti verlor den Glauben an das griechische Bildungssystem, als eigentlich ein Erfolg ihrer Universität gefeiert werden sollte: Vier Jura-Studenten aus Athen hatten den ersten Preis eines europäischen Wettbewerbs gewonnen. In Belgrad sollten die jungen Griechen für ihre Leistung ausgezeichnet werden. Doch die griechische Universität konnte sich die Fahrt für die Sieger nicht leisten.

Dabei sind die Fahrtkosten noch das kleinste Problem der Bildungseinrichtungen: Seit der Finanzkrise kürzte die Regierung die öffentlichen Bildungsmittel um rund 60 Prozent. Immer wieder suchen die Universitäten nach Lösungen, um das marode System zu retten. Langzeitstudenten sollten exmatrikuliert, weniger Erasmus-Studenten aufgenommen werden und Studenten mehr an der Hochschulpolitik mitwirken – genutzt hat das nichts.

Einen neuen Versuch starteten die vier größten Universitäten des Landes in der vorigen Woche. Sie forderten das Bildungsministerium in einem offenen Brief auf, die Studentenzahl im Jahr 2018 um die Hälfte zu reduzieren. Anders als in Deutschland sind die griechischen Bildungsinstitute stark zentralisiert und öffentlich finanziert. Während Universitäten hierzulande weitgehend selbst entscheiden können, wohin ihre öffentlichen Mittel fließen, trifft das griechische Bildungsministerium die wichtigen Entscheidungen für die Hochschulen. Die Universitäten können weder beeinflussen, wie viel Mittel sie erhalten, noch welche Stellen neu besetzt werden oder wie viele Studenten sie betreuen müssen.

Dabei hätten die Universitäten eine Veränderung bitter nötig. Viele Universitätsmitarbeiter verloren im Zuge der Krise ihren Job. Wer ihn noch hat, arbeitet nun mehr Stunden in der Woche für weniger Geld. Griechische Zeitungen schätzen, dass rund 11.000 Stellen nicht besetzt sind. Griechen, die in Elternzeit sind oder kurzfristig an einer ausländischen Universität arbeiten, sind nicht eingerechnet.

Für Professoren wie Koniordas Sokratis ist das eine Katastrophe. "Wenn zehn Mitarbeiter gehen, dann kommt in Griechenland ein Mitarbeiter nach", sagt der Soziologie-Professor an der Universität in Kreta. Aufwendige Forschung sei schon lange nicht mehr möglich. Die Lehre sei im Vergleich zum Ausland schlecht. "Man fragt sich aber sowieso nur noch, wie man seine Familie ernähren soll", sagt der 60-Jährige. Wenn er die Möglichkeit auf eine Lehrstelle im Ausland hätte, dann würde er ohne Nachzudenken seine Koffer packen und sein Heimatland verlassen. Viele seiner jüngeren Kollegen hätten die Flucht ins Ausland schon angetreten.

Die Auswanderer kommen selten zurück

Doch auch wenn das Bildungsministerium die Studentenanzahl reduzieren würde, ließen sich die Probleme vermutlich nicht lösen: Griechenland erlebt seit Jahren einen Brain Drain, die Abwanderung akademischer Fachkräfte. Potenzielle griechische Berufstätige, in deren Bildung investiert wurde und die im Ausland arbeiten, wirtschaften nicht für ihr Geburtsland. Studien halten fest, dass die Auswanderer nur selten zurückkehren. Allein von 2010 bis 2013 verließen rund 350.000 Griechen ihre Heimat. Rund 270.000 von ihnen waren zwischen 20 und 39 Jahre alt.

Bisher betrifft der Brain Drain vor allem ausgebildete Kräfte. Würden die Studentenzahlen reduziert werden, könnte sich dieser auch bei den Studenten fortsetzen. Denn wer keinen Platz an einer griechischen Universität bekommt, wird keine andere Chance haben, als ins Ausland zu gehen.

So wie Dimitris Makrystathis. Der 28-Jährige hat ein Ingenieursstudium an der Universität Patras abgeschlossen und überlegt, für einen Master nach Deutschland oder Großbritannien zu gehen. "In jeder griechischen Universität gibt es finanzielle Probleme", sagt er. Es fehle nicht nur an Professoren, auch Bücher seien veraltet und wichtige Software würde nicht erneuert. Makrystathis, der sich in der Hochschulpolitik engagiert, möchte nicht, dass weniger junge Menschen an den Universitäten studieren. Damit sei das größte Problem, die Unterfinanzierung der Bildungsinstitute, nicht gelöst. Im schlechtesten Fall würde sich die Finanzlage zuspitzen. Denn die staatliche Förderung der Universitäten hängt von den aktiven Studenten ab. Weniger Studenten, das bedeutet auch weniger Fördergelder.

Eine Generation geht verloren

Dass der Brain Drain auch die akademischen Fachkräfte betrifft, zeigt sich an Gikkas Magiorkinis. Der Doktorand verließ sein Land im Jahr 2010, um an der Oxford-Universität in Großbritannien zu lehren und forschen. Der Virenforscher wäre auch an der Athener Universität geblieben, doch wirklich geworben habe keiner um ihn. Zwar wurde ihm eine Lehrstelle angeboten, doch der gesamte Bewerbungsprozess dauerte vier Jahre. Als die Zusage kam, saß Magiorkinis schon längst in Oxford und verdiente gut. "Ich würde gern die griechischen Universitäten unterstützen", sagt der 38-Jährige. Doch ihm seien nur Steine in den Weg gelegt worden. Er bot den Rektoren sogar an, für ein geringes Gehalt gleichzeitig in Oxford und Athen zu unterrichten. Doch auf solche Angebote seien die Universitäten nicht eingestellt. Was in anderen Ländern völlig normal ist, wäre in Griechenland eine Ausnahmesituation gewesen. In Oxford kann er nun in den neuesten Forschungslaboren arbeiten. Zurückkommen würde er nur, wenn sich die Verwaltung in Griechenland grundlegend verändere.

Schlimmer träfe eine Begrenzung der Studienzahl nur noch die Griechen, die sich kein Studium im Ausland leisten können. Denn wenn weniger Studenten zugelassen werden, verringert sich auch die Chance der Abiturienten, einen Studienplatz im Heimatort zu bekommen. Ein Umzug in eine entferntere Stadt oder auf eine andere Insel können sich viele griechische Familien nicht leisten. Seit der Finanzkrise leben viele Studenten wieder bei ihren Eltern, weil eine eigene Wohnung zu teuer wäre. Ein großer Teil der Generation droht, verloren zu gehen und ungelernt in Griechenland festzusitzen.

Schon jetzt hat Griechenland die höchste Rate an jungen Menschen, die weder studieren noch arbeiten. Die ökonomischen Folgen von Abwanderung und fehlender Ausbildung sehen Forscher als immens an. Abgesehen davon, dass die Gefahr besteht, in wirtschaftlich besseren Zeiten keinen Nachwuchs zu haben, gehen beispielsweise auch Steuern und Investitionen verloren. Auch die Chance auf eine bessere Qualität der Lehre verringert sich, wenn Gebildete das Land verlassen. Damit ist auch die wirtschaftliche Stabilität bedroht.

"Ich glaube, es gibt keinen Plan"

Die Zukunft der Universitäten ist ungewiss. Experten schätzen, dass sie sich ohne eine komplette Umstrukturierung nicht werden erholen können. Immer wieder wurde von verschiedenen Stellen gefordert, Studiengebühren oder Spenden einzuführen. Dies verbietet aber die Verfassung. "Wir wollten nie an unseren Studenten verdienen", sagt der Soziologie-Professor Sokratis. Nun nütze es aber sowieso nichts mehr. Die meisten Familien könnten sich keine Gebühren leisten. Die einzige Geldquelle, auf die sich die Bildungseinrichtungen stützen können, ist der bankrotte Staat. Und der zahlt nicht mehr. Sokratis hat resigniert: "Ich glaube, es gibt keinen Plan, um unsere Hochschulen zu retten."

"Ich schäme mich für mein Land", sagt Kelly Fanarioti. Sie hat den Abschluss in Kommunikation, Medien und Kultur an der Panteion Universität in Athen gemacht. Genau wie jeder zweite Jugendliche in Griechenland ist sie arbeitslos. "Jeden Tag raubt uns die griechische Regierung weitere Chancen", sagt sie über die wirtschaftliche Situation für junge Absolventen. Auch Fanarioti überlegt, ins Ausland zu gehen.

Sokratis würde ihr dazu raten. Er selbst hat zwei Töchter, die in Großbritannien studieren und arbeiten. Dort sind sie erfolgreich, in Griechenland wären sie arbeitslos.

Stefanie Diemand - Zeit Online

Read more...

Λιγότεροι φοιτητές, καλύτερα πανεπιστήμια;

Η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα στη σύγχρονη Ελλάδα. Έτσι, σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να κάνουν μεταρρυθμίσεις και να αλλάξουν τη διαδικασία εισδοχής στα πανεπιστήμια και τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ). Η προσπάθεια των μαθητών να επιτύχουν στις εισαγωγικές εξετάσεις ξεκινά στα 15 τους έτη, με την έναρξη του Λυκείου. Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών παρακολουθεί φροντιστήρια, τα οποία έχουν σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο ειδικά την εποχή της οικονομικής κρίσης αφού ενισχύουν την “παραοικονομία” και την “παραπαιδεία”, επιβαρύνουν οικονομικά τις οικογένειες και ενισχύουν τις κοινωνικές, οικονομικές και μαθησιακές ανισότητες ανάμεσα στους μαθητές. Οι πλουσιότεροι μαθητές μπορούν να παρακολουθούν περισσότερα και καλύτερης ποιότητας μαθήματα, ενώ πολλοί χαμηλόμισθοι μαθητές με δυσκολία έχουν αυτό το προνόμιο. Εν τέλει όλη η εκπαιδευτική διαδικασία στο Λύκειο περιστρέφεται γύρω από τις εισαγωγικές εξετάσεις, υποβαθμίζοντας το επίπεδο των περισσότερων μαθημάτων και των γενικών γνώσεων των μαθητών. 

Στην Ελλάδα παρατηρούμε και το εξής παράδοξο: το Υπουργείο Παιδείας καθορίζει τόσο τον τρόπο, όσο και τον αριθμό των εισακτέων, περιορίζοντας το ρόλο των πανεπιστημίων. Έτσι, παρατηρούμε σχεδόν κάθε χρόνο να αλλάζουν τα δευτερεύοντα κριτήρια εισαγωγής, όπως η εισαγωγή φοιτητών εκτός εξετάσεων. Τα τελευταία χρόνια, οι πρυτάνεις των πανεπιστημίων ζητούν επιτακτικά να υπάρξει δραστική μείωση του αριθμού των εισακτέων φοιτητών. Το αίτημά τους έχει κάποια βάση, αν και δεν αποτελεί το βασικό πρόβλημα των ελληνικών πανεπιστημίων. Το 2011 έγιναν μεγάλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στα πανεπιστήμια που αφορούσαν διάφορα θέματα, όπως την αλλαγή του τρόπου διοίκησης, την εκπροσώπηση των φοιτητών στα διοικητικά όργανα, τη διαγραφή ανενεργών φοιτητών, το άσυλο κλπ. Οι αλλαγές, παρόλο που υπόσχονταν καλύτερη ποιότητα πανεπιστημίων, ήταν στην πράξη επιφανειακές, αφού τα μεγαλύτερα προβλήματα των πανεπιστημίων έμειναν άλυτα. Αυτά είναι κυρίως η υποχρηματοδότηση, η μεγάλη αναλογία φοιτητών-καθηγητών, η οποία σε μερικά πανεπιστήμια ξεπερνά το 50 και σε πολλά ΤΕΙ το 100, καθώς επίσης και η ουσιαστικά ανύπαρκτη αξιολόγηση των καθηγητών και του προγράμματος σπουδών.

Η ενδεχόμενη μείωση του αριθμού των εισακτέων αναμένεται να επηρεάσει με διάφορους τρόπους. Καταρχάς, το θετικό είναι η καλύτερη αναλογία φοιτητών-καθηγητών. Οι σχολές θα έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών και θα κάνουν καλύτερη διαχείριση των φοιτητών. Επίσης, οι φοιτητές θα επιλέγουν πιο στοχευμένα τη σχολή που τους ενδιαφέρει. Τα αρνητικά είναι όμως πολλά περισσότερα! Ο αριθμός των φοιτητών είναι ένα από τα κυριότερα κριτήρια των κρατικών χρηματοδοτήσεων κι έτσι η υποχρηματοδότηση θα συνεχίσει να υπάρχει. Πολλοί νέοι που θα μείνουν εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, θα αναγκαστούν να σπουδάσουν στο εξωτερικό με όλα τα επακόλουθα που αυτό μπορεί να έχει, όπως το brain drain, διαρροή ανθρώπινου και οικονομικού κεφαλαίου κλπ. Πολλοί (κυρίως όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα) δεν θα καταφέρουν να σπουδάσουν καθόλου! Όλα αυτά σε μια εποχή που η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό νεανικής ανεργίας στην Ευρώπη και μεγάλο αριθμό από ΝΕΕΤs (νέοι εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης).

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως εξαιτίας της κρίσης, πολλοί μελλοντικοί φοιτητές επιλέγουν το πανεπιστήμιό τους με βάση τον τόπο διαμονής τους και όχι με κύριο κριτήριο το πεδίο σπουδών. Αυτό, πέρα από δυσαρεστημένους φοιτητές που ζουν με τους γονείς τους για λόγους οικονομίας, καθυστερεί την ομαλή ένταξή τους στην αυτονομία, ενώ επηρεάζει ιδιαίτερα αρνητικά τα περιφερειακά εκπαιδευτικά ιδρύματα, αφού οι περισσότεροι μαθητές επιλέγουν τα πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. 

Τα ελληνικά πανεπιστήμια παραμένουν σχετικά αξιόπιστα και έχουν καλή φήμη παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Αυτό οφείλεται τόσο στο (κατά πλειοψηφία) άρτια καταρτισμένο προσωπικό που έχουν, όσο και στο καλό επίπεδο των φοιτητών. Παρόλα αυτά, πολλοί νέοι, ψάχνουν διεξόδους για σπουδές στο εξωτερικό. Ο κύριος λόγος είναι η εύρεση εργασίας στο εξωτερικό με καλύτερη αμοιβή και οι καλύτερες συνθήκες ζωής. Δυστυχώς, η μη τυπική μάθηση δεν τυγχάνει καμιας ουσιαστικής αναγνώρισης και δεν είναι ως τώρα ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα στον πληθυσμό, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών.

Συνοψίζοντας, πιστεύω πως δεν είναι σημαντικός μόνο ο αριθμός των εισακτέων, αλλά και τα κριτήρια εισαγωγής. Για να επέλθει ουσιαστική και ποιοτική αλλαγή θα πρέπει να υπάρξει ειλικρινής, γόνιμος και παραγωγικός διάλογος ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, το Υπουργείο, τα πανεπιστήμια και την κοινωνία στο σύνολό της. Θα πρέπει να υπάρξουν καλά οργανωμένες (διαρθρωμένες) μακροπρόθεσμες πολιτικές που θα καταφέρουν να εντάξουν ομαλά και με καλούς όρους τους νέους στην αγορά εργασίας, όταν αυτοί δεν καταφέρνουν να εισέλθουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 

Read more...

Τάσεις της νεανικής ανεργίας

Η νεανική ανεργία αυξάνεται διαρκώς και θα φτάσει το 13,1% μέσα στο 2017 παγκοσμίως. 71 εκατομμύρια νέοι (15-24 ετών) είναι άνεργοι. Το 37,7% των νέων στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες ζουν με λιγότερα από $3,1/ημέρα. Είναι αυτά τα ανησυχητικά στοιχεία υπερβολικά ή εκτός πραγματικότητας; Δυστυχώς όχι! Πρόκειται για τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης “World Employment and Social Outlook 2016: Trends for Youth” που παρουσίασε η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και παρέχει επικαιροποιημένα στοιχεία για την παγκόσμια και περιφερειακή ανεργία των νέων. Εξετάζει επίσης τα ποσοστά φτώχειας των εργαζομένων, τις ευκαιρίες αξιοπρεπούς εργασίας τόσο στις αναπτυγμένες, όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, καθώς και τις ανισότητες μεταξύ των φύλων και τις τάσεις της μετανάστευσης των νέων.

Η νεανική ανεργία αποτελεί εδώ και αρκετά χρόνια πιεστικό ζήτημα για τις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες των ευρωπαϊκών κρατών, κυρίως αυτών του Νότου. Σε αυτές τις χώρες παρατηρούνται κάποια σημάδια ομαλοποίησης και αναμένεται η μείωση του ποσοστού ανεργίας. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό ανεργίας των νέων στα 28 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να φτάσει εντός του 2017 στο 18,4% (από 19,2% το 2016 και 20,3% το 2015). Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ανέργων νέων στην Ευρώπη αναμένεται να μειωθεί κατά μισό εκατομμύριο, από 4,7 εκατομμύρια το 2015 σε 4,2 εκατομμύρια το 2017.

Πέρα από τα καθαρά ποσοστά της ανεργίας, ένας σημαντικός παράγοντας που δεν αναλύεται συνήθως είναι πως οι νέοι υπερεκπροσωπούνται μεταξύ των ανέργων! Στην Ευρώπη, οι νέοι (15-24 ετών) αποτελούν το 10% του συνολικού εργατικού δυναμικού, ενώ ταυτόχρονα αντιπροσωπεύουν το 20% των ανέργων! Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πόσο πιο πιθανό είναι για τους νέους να βρεθούν στην ανεργία σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η αναλογία του ποσοστού ανεργίας των νέων σε σύγκριση με τους λοιπούς ενήλικες εκτιμάται σε 2,9 το 2016 σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας ανεργίας των νέων είναι γνωστές από αντίστοιχες έρευνες και κοινές στις περισσότερες περιοχές. Πιο σημαντικές είναι η υποβάθμιση των δεξιοτήτων, η δυσκολία απόκτησης εμπειρίας στην αγορά εργασίας, ειδικά μεταξύ των νέων που αναζητούν την πρώτη τους εργασία και η απογοήτευση που προκαλείται στους νέους. Αυτό μπορεί να έχει μακροχρόνιο αρνητικό αντίκτυπο για το μέλλον της απασχολησιμότητας και της βιοποριστικής ικανότητας των νέων, καθώς και στη συνολική παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη των κρατών.

Ένα φαινόμενο που παρατηρείται εντόνως τις τελευταίες δυο δεκαετίες στις ανεπτυγμένες χώρες είναι η μετατόπιση του ηλικιακού εύρους στην κατανομή της φτώχειας. Οι νέοι βρίσκονται πλέον σε μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας από τους ηλικιωμένους! Για παράδειγμα, το 2014 το ποσοστό των νέων εργαζομένων στα 28 κράτη της Ε.Ε. που βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας ήταν 12,9% σε σύγκριση με το 9,6% των ενηλίκων εργαζομένων ηλικίας 25-54 ετών. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα, την Ισπανία και τη Ρουμανία, όπου το ποσοστό κινδύνου φτωχοποίησης για τους νέους εργαζόμενους υπερβαίνει το 20%! Όμως, ακόμη και όταν το γενικό ποσοστό των εργαζομένων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας είναι σχετικά χαμηλό, όπως στη Δανία και τη Σουηδία, οι νέοι εργαζόμενοι ενδέχεται να διατρέχουν τριπλάσιο κίνδυνο φτώχειας από ότι οι ενήλικες εργαζόμενοι.

Οι συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας οδηγούν όλο και περισσότερους νέους στην ημιαπασχόληση. Ενώ υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι, σε πολλές χώρες, η μερική και προσωρινή απασχόληση μπορεί να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για την εύρεση πιο σταθερών και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας, εντούτοις υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις ότι αυτό το είδος της εργασίας βελτιώνει τις πιθανότητες των νέων για τη μετάβαση στην πλήρη απασχόλησης αορίστου χρόνου, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ... Ο κύριος λόγος που οι νέοι στρέφονται σε αυτές τις μορφές εργασίας δεν είναι άλλος από την έλλειψη θέσων πλήρους ή μόνιμης απασχόλησης. Για παράδειγμα, το 2015 περισσότερο από το 1/3 των νέων εργαζομένων στα 28 κράτη της Ε.Ε. απασχολούνταν μερικώς επειδή δεν έβρισκαν μια θέση πλήρους απασχόλησης.

Η ακούσια (μη-εθελοντική) προσωρινή απασχόληση αντιπροσωπεύει το 60,5% των νέων εργαζομένων στην Ελλάδα, ενώ σε χώρες, όπως η Κύπρος, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Ισπανία, το ποσοστό ξεπερνά το 80%.  Παράλληλα, το ποσοστό της ακούσιας μερικής απασχόλησης στο σύνολο της μερικής απασχόλησης είναι περίπου 60% στην Ελλάδα και την Ισπανία. Τα υψηλά ποσοστά της ακούσιας μερικής απασχόλησης είναι στενά συνδεδεμένα με το γεγονός ότι οι νέοι που απασχολούνται με αυτή τη μορφή απασχόλησης είναι πιο πιθανό να ζουν σε συνθήκες φτώχειας παρά το γεγονός ότι κατέχουν μια θέση εργασίας, όπως τονίστηκε προηγουμένως.

Όλες οι παραπάνω αντίξοες συνθήκες και δυσκολίες στην αγορά εργασίας, έχουν οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού των Ευρωπαίων νέων που επιθυμούν να μεταναστεύσουν με σκοπό την εύρεση καλύτερης εργασίας και συνθηκών ζωής εν γένει. Αυτό παρατηρείται έντονα στη χώρα μας με τις αυξανόμενες ροές νέων μεταναστών που κατά χιλιάδες εγκαταλείπουν τη χώρα τα τελευταία χρόνια προκαλώντας φόβο για brain drain τα επόμενα χρόνια.

Καθώς τα ποσοστά ανεργίας των νέων παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά και η μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία και την αυτονομία γίνεται όλο και πιο δύσκολη, ένα αυξανόμενο ποσοστό της νεολαίας εμπίπτουν στην κατηγορία των ΝΕΕΤs (νέοι εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης), με κίνδυνο να χάσουν τις δεξιότητές τους, να υποαπασχολούνται και να αποθαρρύνονται από τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή.

Η ομαλή ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι όλα ζητήματα ζωτικής σημασίας για την υλοποίηση ενός ευήμερου, βιώσιμου και δίκαιου κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος σε όλο τον κόσμο. Οι νέοι αποτελούν ένα σημαντικότατο κομμάτι της κοινωνίας, αφού αντιπροσωπεύει περισσότερο από 18% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς και περισσότερο από 15% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Κατά συνέπεια, η αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η νεολαία στην αγορά εργασίας και την κοινωνία γενικότερα είναι επιτακτική, όχι μόνο για την ευημερία των ίδιων των νέων μόνο, αλλά και για να εξασφαλιστεί η βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και η βελτίωση της κοινωνικής συνοχής σε όλο τον κόσμο. Οι νέοι αποτελούν την πιο σημαντική επένδυση της χώρας τους και τα ταλέντα, οι δεξιότητες και οι ικανότητές τους δεν θα πρέπει να παραμένουν αναξιοποίητες!

Read more...