11η Σεπτεμβρίου 2001: Η ημέρα που άλλαξε τις συνειδήσεις
Στις 11 Σεπτεμβρίου ο κόσμος όλος γονάτισε μπροστά στην ισχύ της Τρομοκρατίας: τρία επιβατικά αεροπλάνα, που βρίσκονται στα χέρια φανατικών μουσουλμάνων αεροπειρατών, χτυπούν δύο στόχους-κλειδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες (τους Δίδυμους Πύργους και το Πεντάγωνο), σκορπούν τον τρόμο και τον πανικό και παρασύρουν στον θάνατο περισσότερους από 3.000 ανθρώπους.
Την ευθύνη "αναλαμβάνει" η Αλ Κάιντα και γίνεται έκτοτε ο νούμερο 1 εχθρός των Αμερικανών και του προέδρου Τζορτζ Μπους προσωπικά. Η 11η Σεπτεμβρίου θεωρείται «το γεγονός που άλλαξε τον κόσμο». Η κοσμογονική του διάσταση, όμως, δεν αποδίδεται τόσο στο μέγεθος της ίδιας της επίθεσης, όσο στο γεγονός ότι στόχος έγιναν οι Η.Π.Α., μια χώρα που μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και πολύ περισσότερο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είχε καταστεί ως η μοναδική και απόλυτη αυτοκρατορία στη συνείδηση όλου του κόσμου. Ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματικά δεν είχαν τη δυνατότητα να καθορίσουν τους κανόνες του παιχνιδιού.
Οι τρομοκράτες απέδειξαν με τον πιο περίτρανο τρόπο αφ' ενός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ευάλωτες, τρωτές και ουσιαστικά ανοχύρωτες και αφ' ετέρου ότι όλος ο κόσμος είναι ανοχύρωτος, όταν είναι υπόλογος για κάτι.
Τα γεγονότα όπως πραγματικά έγιναν
Ο Μπους -ο οποίος είχε κερδίσει μια εξαιρετικά αμφισβητούμενη εκλογική μάχη μόλις ένα χρόνο πριν- βρισκόταν σε μια τάξη της δευτέρας δημοτικού σε σχολείο της Φλόριντα και διάβαζε στους μαθητές την ιστορία με το μικρό κατσικάκι. Είναι ακριβώς εκείνη τη στιγμή που ο αρχηγός του γενικού επιτελείου τον διακόπτει, για του ανακοινώσει ότι οι Η.Π.Α. χτυπήθηκαν από τρομοκράτες.
Στις 8:45 π.μ. (τοπική ώρα), ένα αεροσκάφος της εταιρίας American Airlines με 92 επιβαίνοντες προσκρούει στον βόρειο πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, προκαλώντας καταστροφική έκρηξη. Από τον 75ο όροφο και πάνω το κτήριο φλέγεται, δεκάδες άνθρωποι σκοτώνονται και άλλοι τόσοι πηδούν στο κενό. Επί τόπου σπεύδουν σωστικά συνεργεία και δημοσιογράφοι και οι εικόνες από το φλεγόμενο κτήριο κάνουν τον γύρο του κόσμου.
Λίγα λεπτά αργότερα, στις 9:03 π.μ., ένα ακόμη αεροσκάφος της ίδιας εταιρείας -με 64 επιβαίνοντες- προσκρούει στον νότιο πύργο του Εμπορικού Κέντρου και η συντριβή μεταδίδεται σε απ' ευθείας σύνδεση από τα τηλεοπτικά δίκτυα. Γκρίζος καπνός, αίμα, καμένη σάρκα και θάνατος. Ο στρατός αιφνιδιάστηκε και δεν ήξερε πώς να αντιδράσει, στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας επικράτησε πανικός, ενώ οι Αμερικανοί -και μαζί τους όλος ο κόσμος- κρατούν την ανάσα τους.
Το τρομοκρατικό σχέδιο, όμως, ήταν πολύ πιο «εμπνευσμένο» απ’ ότι θα το περίμενε ο Αμερικανός πρόεδρος. Στις 9:43 π.μ., η πτήση 77 της American Airlines από Ουάσινγκτον προς Λος Άντζελες -πάλι με 64 επιβαίνοντες- προσκρούει στο Πεντάγωνο, προκαλώντας κατάρρευση σε ένα τμήμα του. Οι Η.Π.Α. βιώνουν τον εφιάλτη της τρομοκρατίας και για λόγους προληπτικούς εκκενώνονται ο Λευκός Οίκος, το Καπιτώλιο, το υπουργείο Δικαιοσύνης, το Ανώτατο Δικαστήριο, όλα τα ομοσπονδιακά κτήρια στην Ουάσινγκτον, όπως επίσης και τα κτήρια των Ηνωμένων Εθνών και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ένα τέταρτο αεροσκάφος -της United Airlines αυτή τη φορά- με πτήση από Νιού Τζέρσεϊ προς Λος Άντζελες, κατέπεσε σε έρημο του Πίτσμπουργκ της Πενσιλβανίας, έπειτα από εξέγερση των επιβαινόντων. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, είχαν ενημερωθεί για τα προηγούμενα τρομοκρατικά χτυπήματα και επιτέθηκαν κατά των αεροπειρατών τους, με αποτέλεσμα να ρίξουν το αεροσκάφος στο Πίτσμπουργκ. Πολλοί εικάζουν ότι το συγκεκριμένο αεροπλάνο είχε προορισμό την Ουάσιγκτον και τον Λευκό Οίκο.
Τα γεγονότα, όπως τα κατέγραψε η αμερικανική συνείδηση
Είναι αρκετά δελεαστικό να συνδέσει κανείς την 11η Σεπτεμβρίου με τα γεγονότα του Περλ Χάρμπορ, όταν στις 7 Δεκεμβρίου του 1941 η Ιαπωνία εξαπολύει -χωρίς προειδοποίηση- αεροπορική επίθεση στον αμερικανικό στόλο, που ήταν αγκυροβολημένος εκεί, προκαλώντας μεγάλες απώλειες: περίπου 2.400 νεκρούς και ζημιές σε πολλά πλοία. Με λίγα λόγια, η Ιαπωνία μόλις κήρυξε τον πόλεμο στις Η.Π.Α. κι εκείνες -που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήσαν αμέτοχες- εγκαταλείπουν τη στάση ουδετερότητας, συσπειρώνονται και μπαίνουν στον πόλεμο.
Σε αντίθεση, όμως, με τους Αμερικανούς του 20ου αιώνα, εκείνοι της 11η Σεπτεμβρίου απέκτησαν μια συνείδηση άμυνας, φόβου και περιχαράκωσης και όχι μια συνείδηση αλλαγής. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Λιάκο, υπεύθυνοι γι’ αυτό είναι οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι της προεδρίας Μπους. Ενώ προηγουμένως οι Αμερικανοί υπεράσπιζαν ή διεκδικούσαν δικαιώματα, τώρα δέχονται πρόθυμα τον περιορισμό τους. Το επιχείρημα «εδώ δεν πρόκειται για τις ελευθερίες μας, αλλά για τη ζωή μας» που ακούγεται παντού, είναι πλήρως απογυμνωμένο από ενστάσεις, που αφορούν στη σημασία της ελευθερίας στον αμερικανικό τρόπο ζωής.
Επί Κλίντον, το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής που επικρατούσε ήταν ο παρεμβατισμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τώρα είναι η ασφάλεια των Η.Π.Α. και κριτήριο για τις συμμαχίες με τις άλλες χώρες είναι η συμπαράταξη εναντίον της τρομοκρατίας και όχι η ποιότητα του εσωτερικού του καθεστώτος και η παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο Thomas Friedman, αρθρογράφος των «New York Times», αναρωτιόταν σε ένα κείμενό του: «Μήπως έχει μετατραπεί ο πόλεμος της Αμερικής εναντίον της τρομοκρατίας σε πόλεμο εναντίον της δημοκρατίας;».
Την ευθύνη "αναλαμβάνει" η Αλ Κάιντα και γίνεται έκτοτε ο νούμερο 1 εχθρός των Αμερικανών και του προέδρου Τζορτζ Μπους προσωπικά. Η 11η Σεπτεμβρίου θεωρείται «το γεγονός που άλλαξε τον κόσμο». Η κοσμογονική του διάσταση, όμως, δεν αποδίδεται τόσο στο μέγεθος της ίδιας της επίθεσης, όσο στο γεγονός ότι στόχος έγιναν οι Η.Π.Α., μια χώρα που μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και πολύ περισσότερο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είχε καταστεί ως η μοναδική και απόλυτη αυτοκρατορία στη συνείδηση όλου του κόσμου. Ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματικά δεν είχαν τη δυνατότητα να καθορίσουν τους κανόνες του παιχνιδιού.
Οι τρομοκράτες απέδειξαν με τον πιο περίτρανο τρόπο αφ' ενός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ευάλωτες, τρωτές και ουσιαστικά ανοχύρωτες και αφ' ετέρου ότι όλος ο κόσμος είναι ανοχύρωτος, όταν είναι υπόλογος για κάτι.
Τα γεγονότα όπως πραγματικά έγιναν
Ο Μπους -ο οποίος είχε κερδίσει μια εξαιρετικά αμφισβητούμενη εκλογική μάχη μόλις ένα χρόνο πριν- βρισκόταν σε μια τάξη της δευτέρας δημοτικού σε σχολείο της Φλόριντα και διάβαζε στους μαθητές την ιστορία με το μικρό κατσικάκι. Είναι ακριβώς εκείνη τη στιγμή που ο αρχηγός του γενικού επιτελείου τον διακόπτει, για του ανακοινώσει ότι οι Η.Π.Α. χτυπήθηκαν από τρομοκράτες.
Στις 8:45 π.μ. (τοπική ώρα), ένα αεροσκάφος της εταιρίας American Airlines με 92 επιβαίνοντες προσκρούει στον βόρειο πύργο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, προκαλώντας καταστροφική έκρηξη. Από τον 75ο όροφο και πάνω το κτήριο φλέγεται, δεκάδες άνθρωποι σκοτώνονται και άλλοι τόσοι πηδούν στο κενό. Επί τόπου σπεύδουν σωστικά συνεργεία και δημοσιογράφοι και οι εικόνες από το φλεγόμενο κτήριο κάνουν τον γύρο του κόσμου.
Λίγα λεπτά αργότερα, στις 9:03 π.μ., ένα ακόμη αεροσκάφος της ίδιας εταιρείας -με 64 επιβαίνοντες- προσκρούει στον νότιο πύργο του Εμπορικού Κέντρου και η συντριβή μεταδίδεται σε απ' ευθείας σύνδεση από τα τηλεοπτικά δίκτυα. Γκρίζος καπνός, αίμα, καμένη σάρκα και θάνατος. Ο στρατός αιφνιδιάστηκε και δεν ήξερε πώς να αντιδράσει, στο κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας επικράτησε πανικός, ενώ οι Αμερικανοί -και μαζί τους όλος ο κόσμος- κρατούν την ανάσα τους.
Το τρομοκρατικό σχέδιο, όμως, ήταν πολύ πιο «εμπνευσμένο» απ’ ότι θα το περίμενε ο Αμερικανός πρόεδρος. Στις 9:43 π.μ., η πτήση 77 της American Airlines από Ουάσινγκτον προς Λος Άντζελες -πάλι με 64 επιβαίνοντες- προσκρούει στο Πεντάγωνο, προκαλώντας κατάρρευση σε ένα τμήμα του. Οι Η.Π.Α. βιώνουν τον εφιάλτη της τρομοκρατίας και για λόγους προληπτικούς εκκενώνονται ο Λευκός Οίκος, το Καπιτώλιο, το υπουργείο Δικαιοσύνης, το Ανώτατο Δικαστήριο, όλα τα ομοσπονδιακά κτήρια στην Ουάσινγκτον, όπως επίσης και τα κτήρια των Ηνωμένων Εθνών και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ένα τέταρτο αεροσκάφος -της United Airlines αυτή τη φορά- με πτήση από Νιού Τζέρσεϊ προς Λος Άντζελες, κατέπεσε σε έρημο του Πίτσμπουργκ της Πενσιλβανίας, έπειτα από εξέγερση των επιβαινόντων. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, είχαν ενημερωθεί για τα προηγούμενα τρομοκρατικά χτυπήματα και επιτέθηκαν κατά των αεροπειρατών τους, με αποτέλεσμα να ρίξουν το αεροσκάφος στο Πίτσμπουργκ. Πολλοί εικάζουν ότι το συγκεκριμένο αεροπλάνο είχε προορισμό την Ουάσιγκτον και τον Λευκό Οίκο.
Τα γεγονότα, όπως τα κατέγραψε η αμερικανική συνείδηση
Είναι αρκετά δελεαστικό να συνδέσει κανείς την 11η Σεπτεμβρίου με τα γεγονότα του Περλ Χάρμπορ, όταν στις 7 Δεκεμβρίου του 1941 η Ιαπωνία εξαπολύει -χωρίς προειδοποίηση- αεροπορική επίθεση στον αμερικανικό στόλο, που ήταν αγκυροβολημένος εκεί, προκαλώντας μεγάλες απώλειες: περίπου 2.400 νεκρούς και ζημιές σε πολλά πλοία. Με λίγα λόγια, η Ιαπωνία μόλις κήρυξε τον πόλεμο στις Η.Π.Α. κι εκείνες -που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήσαν αμέτοχες- εγκαταλείπουν τη στάση ουδετερότητας, συσπειρώνονται και μπαίνουν στον πόλεμο.
Σε αντίθεση, όμως, με τους Αμερικανούς του 20ου αιώνα, εκείνοι της 11η Σεπτεμβρίου απέκτησαν μια συνείδηση άμυνας, φόβου και περιχαράκωσης και όχι μια συνείδηση αλλαγής. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Λιάκο, υπεύθυνοι γι’ αυτό είναι οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι της προεδρίας Μπους. Ενώ προηγουμένως οι Αμερικανοί υπεράσπιζαν ή διεκδικούσαν δικαιώματα, τώρα δέχονται πρόθυμα τον περιορισμό τους. Το επιχείρημα «εδώ δεν πρόκειται για τις ελευθερίες μας, αλλά για τη ζωή μας» που ακούγεται παντού, είναι πλήρως απογυμνωμένο από ενστάσεις, που αφορούν στη σημασία της ελευθερίας στον αμερικανικό τρόπο ζωής.
Επί Κλίντον, το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής που επικρατούσε ήταν ο παρεμβατισμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τώρα είναι η ασφάλεια των Η.Π.Α. και κριτήριο για τις συμμαχίες με τις άλλες χώρες είναι η συμπαράταξη εναντίον της τρομοκρατίας και όχι η ποιότητα του εσωτερικού του καθεστώτος και η παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο Thomas Friedman, αρθρογράφος των «New York Times», αναρωτιόταν σε ένα κείμενό του: «Μήπως έχει μετατραπεί ο πόλεμος της Αμερικής εναντίον της τρομοκρατίας σε πόλεμο εναντίον της δημοκρατίας;».
Ρενάτα Γρυπάρη
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου