Η επανάσταση του καπνού

Όταν ο καπνός άρχισε να εισάγεται στην Ευρώπη, με τα ταξίδια του Κολόμβου το 1500 μ.Χ. περίπου, κανείς δεν ήξερε την άνθηση που θα γνωρίσει η χρήση του και την εξάπλωση που εν τέλει θα έχει. Μια από τις χώρες που “τίμησαν” δεόντως τον καπνό και τα παράγωγά του είναι η Ελλάδα.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 38,6 % του πληθυσμού (άνω των 15 ετών) στη χώρα μας καπνίζει καθημερινά. Πιο συγκεκριμένα, το 46 % των ανδρών και το 31,3 % των γυναικών καπνίζουν καθημερινά στην Ελλάδα! Αυτά τα στατιστικά μάς δίνουν θλιβερές παγκόσμιες “διακρίσεις”, αφού οι άνδρες έρχονται τρίτοι παγκοσμίως, ενώ οι γυναίκες κατακτούν την πρωτιά, όπως πρωτιά έχουμε και στο σύνολο του πληθυσμού… Φυσικά, δεν πιστεύω πως υπάρχει Έλληνας που περίμενε τις στατιστικές για να καταλάβει την έκταση του καπνίσματος στη χώρα μας!

Οι περισσότερες βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος είναι ευρέως γνωστές και δεν χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση. Όταν συνέταξα, το 2005, μια εργασία με τίτλο “Οι συνέπειες του καπνίσματος στη ζωή των εφήβων”, στα πλαίσια ενός σχολικού μαθήματος, ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με πολλές σημαντικές πληροφορίες που αγνοούσα και σίγουρα η πλειοψηφία των καπνιστών, κυρίως, αγνοεί! Μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο ή σε κάποια ιατρικά βιβλία αρκεί για να καταλάβει κανείς πώς “στοιβάζονται” 4000 χημικές ουσίες, 43 εκ των οποίων είναι καρκινογόνες, σ’ ένα τσιγάρο.

Ας ξεφύγουμε από τα στατιστικά κι ας πάμε στην αντιμετώπιση του άκρατου καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Επιτέλους, με απόφαση του Πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου υπάρχει ένας νόμος καπνοαπαγόρευσης που στοχεύει στην καλυτέρευση της ποιότητας ζωής όλων μας, καπνιστών ή μη. Ανάλογες προσπάθειες είχαν γίνει και από τον Δ. Αβραμόπουλο παλαιότερα, αλλά δεν απέδωσαν τελικά. Τι προβλέπει αυτός ο νόμος; Το αυτονόητο, δηλαδή την απαγόρευση καπνίσματος σε χώρους εργασίας, σταθμούς συγκοινωνιών, ταξί, πλοία, καθώς και όλους τους κλειστούς χώρους, όπως εστιατόρια, κέντρα διασκέδασης κτλ. Όλα αυτά μόλις αρχίζουν στην Ελλάδα, ενώ σε άλλες χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ήδη απαγορευτεί η διαφήμιση του καπνού και η προβολή του στον κινηματογράφο!

Ο αντικαπνιστικός νόμος βρήκε σύμφωνη την πλειοψηφία των πολιτών, ενώ υπήρξαν αντιδράσεις από καταστηματάρχες. Και ξαφνικά άρχισε μια ιδιότυπη επανάσταση, η “επανάσταση του καπνού”, άπό φανατικούς καπνιστές και ανυποχώρητους καταστηματάρχες! Όπως όλοι γνωρίζουμε, τα κινήματα και οι επαναστάσεις γίνονται για την ανατροπή άσχημων εξελίξεων και καταστάσεων για το σύνολο των πολιτών κι όχι για την εξυπηρέτηση αιτημάτων μερίδας πολιτών που βλάπτουν όλους τους υπόλοιπους… Έτσι, οι “θεριακλήδες” και οι καταστηματάρχες που τους υποστηρίζουν κρατούν μια άνευ προηγουμένου στάση απέναντι στους φορείς της Πολιτείας με αποκλειστικό αίτημα “να καπνίζουν όπου τους γουστάρει”. Τα “όπλα” τους είναι τα τσιγάρα και τα τασάκια και δείχνουν ανυποχώρητοι, ενώ δηλώνουν πως θα φτάσουν την κατάσταση στα άκρα!

Τα επιχειρήματά τους στερούνται πλήρους σοβαρότητας και αναλώνονται στο “κάνει κρύο έξω για να βγαίνω να καπνίζω” ή “διασκέδαση χωρίς τσιγάρο δεν γίνεται”. Προσωπικά, θεωρώ γελοία αυτά τα επιχειρήματα όταν έχω δει ιδίοις όμμασι Δεκέμβρη μήνα σε Βαρσοβία (Πολωνία) και Ρίγα (Λετονία) ανθρώπους να βγαίνουν έξω από τις καφετέριες για να καπνίσουν με τη θερμοκρασία να είναι από -5 ^oC έως -15 ^oC! Νομίζω πως η Ελλάδα έχει θερμότερο κλίμα και υποφέρονται τα 2-3 λεπτά κρύου για ένα τσιγάρο. Επίσης, η διασκέδαση και η ψυχαγωγία υπάρχουν και χωρίς το τσιγάρο. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτά τα μέτρα εφαρμόζονται εδώ και χρόνια απρόσκοπτα σε αεροδρόμια και αεροπλάνα και κανείς δεν διαμαρτύρεται ποτέ! Αυτό που χρειάζεται είναι απλή αλλαγή νοοτροπίας. Σίγουρα, η αρχική προσαρμογή είναι δύσκολη, αλλά με τον καιρό τα πράγματα παίρνουν το δρόμο τους…

Δυστυχώς, όμως, δεν είναι η πρώτη φορά που δηλώνεται απειθαρχία σε αντικαπνιστικό μέτρο. Ήδη, από το 1856 με διάταγμα του βασιλιά Όθωνα είχε απαγορευτεί το κάπνισμα στις δημόσιες υπηρεσίες. Απ’ ότι φαίνεται το εν λόγω διάταγμα δεν εφαρμόστηκε ποτέ, αφού μέχρι σήμερα όποιος θέλει καπνίζει οπουδήποτε θέλει. Αυτό είναι και το παράδοξο στην όλη ιστορία. Οι Έλληνες δεν ασχολούνται ιδιαίτερα και δεν δείχνουν ενδιαφέρον για σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές, εξελίξεις που τους αφορούν για το παρόν και το μέλλον, ενώ ξεσηκώνονται αμέσως μόλις κάποιος αγγίξει μια καθημερινή τους συνήθεια (ή εθισμό καλύτερα). Μάλιστα, κάποιος έγραψε πολύ εύστοχα στο twitter: “Στην Μέση Ανατολή παλεύουν για την ελευθερία τους, στην Ελλάδα για να καπνίζουν σε καφετέριες”.

Αναρωτιέται κανείς: αυτοί οι άνθρωποι βιώνουν τι πραγματικά συμβαίνει στην Ελλάδα και πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε; Είναι πλέον καιρός αυτοί οι Έλληνες να ξυπνήσουν από το λήθαργό τους και να καταλάβουν πως υπάρχουν αρκετά πιο σημαντικά πράγματα που συμβαίνουν στη χώρα μας (και παγκοσμίως) σε σχέση με την απαγόρευση του καπνίσματος. Άλλωστε, τι να το κάνεις αν μπορείς να καπνίζεις ελέυθερα παντού, αλλά δεν έχεις χρήματα να αγοράσεις τσιγάρα;