A short report on tertiary education in Greece

In a few days, hundreds of last year high school students in Greece are going to be informed about their future studies as the Ministry of Education is going to publish the lists of admitted students to Greek Universities. Admission to tertiary education is one of the most important issues in modern Greece. Thus, almost all governments have tried to make several reforms and changes to the admission procedure to the Universities and the Technological Educational Institutes (TEIs).

Students’ effort to succeed in the final school exams begins at their 15, as soon as they enter the high school. The vast majority of students attend private tutoring lessons, which has a significant social impact especially during the period of financial crisis by reinforcing the black economy and the shadow education, burden further their families and enhance the social, economical and learning inequalities among the students. The wealthier students can afford to attend more and better quality courses, while many low-income students struggle to afford these private classes and have this privilege. After all, the whole educational process in high school revolves around the university admission exams, degrading the level of most lessons and the students’ general knowledge.

In Greece we can observe the following paradox: the Ministry of Education determines both the process of the admission and the number of admissible students, limiting the role of universities. For this reason, almost every year the secondary admission criteria change, such as admissible students without exams. In recent years, the university rectors ask for a reduction in the number of students admitted. Their claim has some logical basis, although this is not the main problem of Greek universities. In 2011 major structural reforms to universities were made on several issues, such as administration, student representation in governing bodies, inactive students deletion etc. These changes, although promising better quality universities, were actually meretricious, since the universities’ biggest problems remained unsolved. These are especially the underfunding, the big student-faculty ratio, which in some universities is over 50 and in many TEIs over 100, as well as the literally nonexistent evaluation of the faculty and the curriculum.

Any reduction at the number of students admitted is expected to affect in different ways. Firstly, a direct advantage is the better student-faculty ratio. The universities will have more flexibility in shaping their curricula and manage better their students. Also, students will be more focused when choosing the school that seems interesting to them. On the other hand, the disadvantages are many more! The total number of active students is one of the main criteria of state funding so the university underfunding will continue to exist. Many young people that will not make it to these universities will be forced to study abroad with all the consequences that this may have, such as brain drain, human and financial capital loss etc. Many, especially those who do not have the appropriate financial ability, will fail to study at all! All this happens at a time when Greece holds the highest youth unemployment rate in Europe and has a large and worrying number of NEETs (young people not in education, employment or training).

In recent years, mainly because of the crisis, many prospective students choose their university based on their place of residence regardless their interests and the field of studies. This, apart from creating disappointed students who live with their parents for economical reasons, is delaying their smooth transition into autonomy and affects particularly the regional educational institutions, since most of the students apply for a place at universities of Athens and Thessaloniki.

The Greek universities remain reliable and still have good reputation despite the challenges. This is because of both their highly qualified faculty, and the high level of students. Nevertheless, many young people are eager to study abroad. The main reason is to network and find a better paid job abroad and also enjoy better living conditions. Unfortunately, the non-formal education in Greece does not benefit from any substantial recognition and is not very popular among the population, despite the efforts of the civil society organisations.

Another significant fact is the number of Greek students that do not rely on their university courses and attend Massive Open Online Courses (MOOCs) provided by prestigious universities in Europe and the USA. The paper “Evaluating Geographic Data in MOOCs” (S.O. Nesterko et al) provides us with very interesting outcomes. According to this, there are more Greeks logging into HarvardΧ courses in proportion to the country’s population, while Greece has also the highest portion of successful completion of courses with 13.6% of students completing the course and receiving a participation/completion certificate. In addition, 3,875 students from Greece participated at HarvardX MOOCs courses placing Greece ahead of other European countries!

Concluding, we should highlight that it is not only important to regulate the number of admitted students, but also the admission qualifications. To achieve a substantial and qualitative change there should be a frank, fruitful and productive discussion between all stakeholders, the Ministry of Education, the Universities and the society as a whole. There should be enforced well structured long-term policies that will integrate smoothly and under good conditions the young people into the labour market, even when they fail to enter higher education.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Balkan Observer

Read more...

Εκπαιδεύοντας του νέους να καταπολεμήσουν τη ρητορική μίσους

Τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες όλο και περισσότερων περιστατικών ρατσισμού, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας. Μια από τις εκφράσεις ρατσισμού που συναντάμε στην καθημερινότητά μας είναι και η ρητορική μίσους! Σύμφωνα με τον ορισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης, η ρητορική μίσους συνίσταται σε όλες της μορφές έκφρασης που διαδίδουν, προτρέπουν, προωθούν ή δικαιολογούν το φυλετικό μίσος, τη ξενοφοβία, τον αντισημιτισμό ή οποιαδήποτε άλλη μορφή μη ανοχής της διαφορετικότητας, συμπεριλαμβανομένης της μισαλλοδοξίας, του εθνικισμού, των διακρίσεων και της εχθρότητας κατά των μειονοτικών ομάδων και των μεταναστών.

Τα αίτια της ρητορικής μίσους είναι πολλά και απαιτούν ενδελεχή ανάλυση. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε το Youthnet Hellas, στο πλαίσιο της “Αναφοράς για τον Τομέα της Νεολαίας στην Ελλάδα 2013-2015”, το 81,3% υποστηρίζει πως η οικονομική κρίση έχει συμβάλλει πολύ (51,7%) ή πάρα πολύ (29,6%) σε φαινόμενα ρατσισμού και μισαλλοδοξίας. Ένας τομέας που συναντάμε συχνά ρητορική μίσους (είτε ευθεία, είτε ακόμα χειρότερα συγκεκαλυμμένη) είναι τα ΜΜΕ. Το 69,5% του δείγματος θεωρεί πως τα ΜΜΕ στην Ελλάδα προωθούν σε μεγάλο (49,3%) ή σε πολύ μεγάλο (20,2%) βαθμό τη ρητορική μίσους.

Το τελευταίο διάστημα υπάρχει έντονη πολιτική πόλωση και ακούμε συχνά ακραίες εκφράσεις. Για το λόγο αυτό, το 55,2% πιστεύει πως ο πολιτικός διάλογος σήμερα προωθεί πολύ (40,4%) ή πάρα πολύ (14,8%) τη ρητορική μίσους. Το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δώσει πλέον λόγο σε όλους για να εκφράζονται ελεύθερα. Πολλές φορές, όμως, αυτό οδηγεί σε κατάχρηση αυτής της ελευθερίας σε βάρος άλλων ατόμων ή κοινωνικών ομάδων. Έτσι, το 65,5% των ερωτηθέντων δηλώνει πως αντιλαμβάνεται αρκετά συχνά (38,9%) ή καθημερινά (26,6%) φαινόμενα ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο!

Στην ίδια έρευνα, το δείγμα ερωτήθηκε και για το ποια πιστεύει πως είναι τα θύματα της ρητορικής μίσους στην Ελλάδα. Το 84,7% απάντησε οι πρόσφυγες, το 76,4% οι οικονομικοί μετανάστες, το 59,1% οι αλλόθρησκοι, το 38,4% τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, το 24,6% οι γυναίκες και τέλος το 15,3% τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Σε αντίστοιχη έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2015 στο πλαίσιο της αξιολόγησης της εκστρατείας “No Hate Speech Movement” από το Συμβούλιο της Ευρώπης, οι απαντήσεις ήταν κατά σειρά: ΛΟΑΤΚΙ, Μουσουλμάνοι, γυναίκες, μετανάστες, εθνοτικές μειονότητες, Ρομά, ξένοι, Εβραίοι, θρησκευτικές μειονότητες, Χριστιανοί, εθνικές μειονότητες, άτομα με ειδικές ανάγκες και πρόσφυγες.

Βλέποντας την αυξανόμενη τάση ρατσισμού και ξενοφοβίας, καθώς και τα όλο και περισσότερα κρούσματα ρητορικής μίσους, το Συμβούλιο της Ευρώπης αποφάσισε να αναλάβει δράση. Έτσι, το 2012 ξεκίνησε την εκστρατεία “No Hate Speech Movement”. Αυτή αποσκοπεί στην καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων στην ηλεκτρονική έκφραση της ρητορικής μίσους εφοδιάζοντας τους νέους και τις οργανώσεις νεολαίας με τις αναγκαίες ικανότητες για να αναγνωρίζουν και να ενεργούν κατά αυτών των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εκστρατεία επικεντρώνεται στην εκπαίδευση των   ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη συμμετοχή των νέων και τη γνώση των μέσων επικοινωνίας.

Η εκστρατεία είναι ενεργή στη χώρα μας τα τελευταία δυο χρόνια, κυρίως χάρη στο Youthnet Hellas που είναι εταίρος του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εκστρατεία στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα ως τώρα έχουν γίνει:

• Facebook σελίδα με σκοπό την ενημέρωση και διάχυση πληροφοριών
• Σεμινάρια κι εργαστήρια σε θεματικές που αφορούν άμεσα τη ρητορική μίσους
• Κύκλοι συζητήσεων με φορείς, επιστήμονες κι ακτιβιστές
• Online δράσεις ευαισθητοποίησης στα European Action Days
• Street activities σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας
• Συμπράξεις οργανώσεων νεολαίας για κοινές δράσεις
• Συμμετοχή σε θεσμικές συναντήσεις με το Υπουργείο Παιδείας κι άλλους αρμόδιους φορείς
• Συμμετοχή σε συνέδρια κι εκπαιδεύσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης
• No Hate Speech Blog

Ο αντίκτυπος των παραπάνω είναι αρκετά μεγάλος και περιλαμβάνει:

• Περισσότεροι από 1100 νέοι λαμβάνουν καθημερινή ενημέρωση για νέα και δράσεις
• Μεγάλο ενδιαφέρον για συμμετοχή στα σεμινάρια κι εργαστήρια
• Αυξανόμενη συμμετοχή στις online δράσεις ευαισθητοποίησης
• Μεγαλύτερη συμμετοχή στα street activities σε όλο και περισσότερες πόλεις
• Μεγάλο ενδιαφέρον για νέες συμπράξεις οργανώσεων νεολαίας και κοινές δραστηριότητες
• Αναγνώριση του έργου μας από το Συμβούλιο της Ευρώπης
• Μεγάλο πλήθος πρωτότυπων κειμένων και έργων στο No Hate Speech Blog

Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα της ομιλίας που δόθηκε στο πάνελ “Ρατσισμός και ξενοφοβία” που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Εθελοντισμού 2017 στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.

Read more...

2o Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας

Οι ελληνογερμανικές σχέσεις το τελευταίο διάστημα διέπονται από μια αστάθεια. Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τις σχέσεις των δυο χωρών, κυρίως στην οικονομία και την πολιτική. Όμως, υπάρχουν κι άλλοι τομείς που έχουν επηρεαστεί, περισσότερο ή λιγότερο, όπως η κοινωνία των πολιτών. Ένα από τα πιο κρίσιμα στοιχεία που έχουν επηρεαστεί είναι η νεολαία, η οποία πιθανότατα αποτελεί την κοινωνική ομάδα που έχει πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση.

Οι νέοι στην Ελλάδα και τη Γερμανία, παρά τις φαινομενικές και ουσιαστικές δομικές και οικονομικές διαφορές των δυο χωρών, συχνά αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις και προβλήματα στη ζωή τους, τις σπουδές τους ή την εργασία τους. Αυτό αποτυπώνεται τόσο στις σχετικές έρευνες, όσο και στην εμπειρική μελέτη. Οι νέοι έχουν κοινές ανησυχίες που αφορούν το μέλλον τους, το μέλλον των κρατών τους και της Ευρώπης εντέλει.

Σε μια προσπάθεια σύγκλισης και συνεργασίας των φορέων νεολαίας Ελλάδας και Γερμανίας, πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2014 το Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας στο Bad Honnef. Εκεί συναντήθηκαν περίπου 120 εκπρόσωποι γερμανικών και ελληνικών οργανώσεων νεολαίας, αλλά και οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες των δυο χωρών. Η συνάντηση χρησίμευσε ως πλατφόρμα για ανταλλαγή εμπειριών και ως δεξαμενή σκέψης για μελλοντικές συμπράξεις. Αυτό που ακολούθησε ήταν η υπογραφή της κοινής δήλωσης πρόθεσης για την ίδρυση Ελληνο-Γερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια και τον Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας κ. Joachim Gauck. Για τους Γερμανούς, η ίδρυση ενός τέτοιου ιδρύματος δεν αποτελεί κάτι το νέο. Η τεχνογνωσία υπάρχει ήδη, αφού λειτουργούν ήδη το Γερμανο-Γαλλικό και το Γερμανο-Πολωνικό Ίδρυμα Νεολαίας με μεγάλη επιτυχία.

Προχωρώντας τη διμερή συνεργασία ανάμεσα σε οργανισμούς νεολαίας, διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη το διάστημα 5-8 Μαρτίου το 2ο Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας! Οι στόχοι του Φόρουμ ήταν:

• H προώθηση της μη τυπικής εκπαίδευσης και της διαπολιτισμικής μάθησης
• Η διερεύνηση των αναγκών των νέων και στις δύο χώρες
• Η δημιουργία μακροχρόνιας συνεργασίας μεταξύ των οργανώσεων νεολαίας των δύο χωρών
• Η ανταλλαγή καλών πρακτικών, ιδίως σε ό, τι αφορά στην ένταξη των προσφύγων

Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν εκτενώς την κοινωνική πραγματικότητα στην Ελλάδα και τη Γερμανία το 2017. Ενημερώθηκαν για τις εξελίξεις στο χώρο του youth work τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη Γερμανία, αφού οι παρουσιάσεις που έλαβαν τόπο έδωσαν χρήσιμα στοιχεία για την πραγματικότητα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι στις δυο αυτές χώρες. Ενημερώθηκαν για τρόπους χρηματοδότησης των δράσεών τους, για καλές πρακτικές από τις δυο χώρες στους τομείς της νεανικής συμμετοχής και της νεανικής εργασίας, καθώς και για την πορεία δημιουργίας του Ελληνο-Γερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας και τον αντίκτυπο που αυτό θα έχει στο έργο τους. Τέλος, κατά τη διάρκεια του Φόρουμ, συζητήθηκαν κι επισημοποιήθηκαν συνεργασίες με γερμανικούς φορείς νεολαίας για την υλοποίηση μελλοντικών projects.

Η Θεσσαλονίκη ως διοργανώτρια πόλη είχε επίσης πολλά να προσφέρει στους νέους συμμετέχοντες. Η κληρονομιά που άφησε η “Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014” φαίνεται πως αξιοποιείται με κάθε τρόπο στην πόλη. Έτσι, οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τόπους ενεργούς δραστηριοποίησης των νέων, όπου παράγεται σημαντικό έργο και δίνεται ώθηση στη νεολαία. Μερικοί εξ αυτών είναι το Κέντρο Νέων του Δήμου Θεσσαλονίκης, το OKTHESS, η Οικόπολις, η ΝΑΟΜΙ, το κέντρο της Άρσις κλπ. Το στίγμα της νεολαίας είναι άλλωστε εμφανές σε κάθε σημείο της πόλης.

Τα επόμενα βήματα που θα γίνουν για την επίτευξη εντονότερης και πιο ουσιαστικής συνεργασίας είναι πρωτίστως η δημιουργία Γραφείου Διασύνδεσης στη Θεσσαλονίκη, το οποίο θα λειτουργήσει ως προπομπός του Ελληνο-Γερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας. Πολλοί οργανισμοί νεολαίας από την Ελλάδα και τη Γερμανία δουλεύουν ήδη σε κοινά projects που αφορούν και ενισχύουν τους νέους, είτε αυτά αφορούν ανταλλαγές, είτε κάτι πιο εξειδικευμένο. Τέλος, το 3ο Ελληνο-Γερμανικό Φόρουμ Νεολαίας θα διεξαχθεί την επόμενη χρονιά στη Γερμανία!

Read more...

Die Zukunft läuft davon

Griechenlands Professoren versuchen, ihre Universitäten zu retten. Doch für das marode System gibt es keine Hilfe. Viele Studenten sehen ihre letzte Chance im Ausland.

Die 29-jährige Kelly Fanarioti verlor den Glauben an das griechische Bildungssystem, als eigentlich ein Erfolg ihrer Universität gefeiert werden sollte: Vier Jura-Studenten aus Athen hatten den ersten Preis eines europäischen Wettbewerbs gewonnen. In Belgrad sollten die jungen Griechen für ihre Leistung ausgezeichnet werden. Doch die griechische Universität konnte sich die Fahrt für die Sieger nicht leisten.

Dabei sind die Fahrtkosten noch das kleinste Problem der Bildungseinrichtungen: Seit der Finanzkrise kürzte die Regierung die öffentlichen Bildungsmittel um rund 60 Prozent. Immer wieder suchen die Universitäten nach Lösungen, um das marode System zu retten. Langzeitstudenten sollten exmatrikuliert, weniger Erasmus-Studenten aufgenommen werden und Studenten mehr an der Hochschulpolitik mitwirken – genutzt hat das nichts.

Einen neuen Versuch starteten die vier größten Universitäten des Landes in der vorigen Woche. Sie forderten das Bildungsministerium in einem offenen Brief auf, die Studentenzahl im Jahr 2018 um die Hälfte zu reduzieren. Anders als in Deutschland sind die griechischen Bildungsinstitute stark zentralisiert und öffentlich finanziert. Während Universitäten hierzulande weitgehend selbst entscheiden können, wohin ihre öffentlichen Mittel fließen, trifft das griechische Bildungsministerium die wichtigen Entscheidungen für die Hochschulen. Die Universitäten können weder beeinflussen, wie viel Mittel sie erhalten, noch welche Stellen neu besetzt werden oder wie viele Studenten sie betreuen müssen.

Dabei hätten die Universitäten eine Veränderung bitter nötig. Viele Universitätsmitarbeiter verloren im Zuge der Krise ihren Job. Wer ihn noch hat, arbeitet nun mehr Stunden in der Woche für weniger Geld. Griechische Zeitungen schätzen, dass rund 11.000 Stellen nicht besetzt sind. Griechen, die in Elternzeit sind oder kurzfristig an einer ausländischen Universität arbeiten, sind nicht eingerechnet.

Für Professoren wie Koniordas Sokratis ist das eine Katastrophe. "Wenn zehn Mitarbeiter gehen, dann kommt in Griechenland ein Mitarbeiter nach", sagt der Soziologie-Professor an der Universität in Kreta. Aufwendige Forschung sei schon lange nicht mehr möglich. Die Lehre sei im Vergleich zum Ausland schlecht. "Man fragt sich aber sowieso nur noch, wie man seine Familie ernähren soll", sagt der 60-Jährige. Wenn er die Möglichkeit auf eine Lehrstelle im Ausland hätte, dann würde er ohne Nachzudenken seine Koffer packen und sein Heimatland verlassen. Viele seiner jüngeren Kollegen hätten die Flucht ins Ausland schon angetreten.

Die Auswanderer kommen selten zurück

Doch auch wenn das Bildungsministerium die Studentenanzahl reduzieren würde, ließen sich die Probleme vermutlich nicht lösen: Griechenland erlebt seit Jahren einen Brain Drain, die Abwanderung akademischer Fachkräfte. Potenzielle griechische Berufstätige, in deren Bildung investiert wurde und die im Ausland arbeiten, wirtschaften nicht für ihr Geburtsland. Studien halten fest, dass die Auswanderer nur selten zurückkehren. Allein von 2010 bis 2013 verließen rund 350.000 Griechen ihre Heimat. Rund 270.000 von ihnen waren zwischen 20 und 39 Jahre alt.

Bisher betrifft der Brain Drain vor allem ausgebildete Kräfte. Würden die Studentenzahlen reduziert werden, könnte sich dieser auch bei den Studenten fortsetzen. Denn wer keinen Platz an einer griechischen Universität bekommt, wird keine andere Chance haben, als ins Ausland zu gehen.

So wie Dimitris Makrystathis. Der 28-Jährige hat ein Ingenieursstudium an der Universität Patras abgeschlossen und überlegt, für einen Master nach Deutschland oder Großbritannien zu gehen. "In jeder griechischen Universität gibt es finanzielle Probleme", sagt er. Es fehle nicht nur an Professoren, auch Bücher seien veraltet und wichtige Software würde nicht erneuert. Makrystathis, der sich in der Hochschulpolitik engagiert, möchte nicht, dass weniger junge Menschen an den Universitäten studieren. Damit sei das größte Problem, die Unterfinanzierung der Bildungsinstitute, nicht gelöst. Im schlechtesten Fall würde sich die Finanzlage zuspitzen. Denn die staatliche Förderung der Universitäten hängt von den aktiven Studenten ab. Weniger Studenten, das bedeutet auch weniger Fördergelder.

Eine Generation geht verloren

Dass der Brain Drain auch die akademischen Fachkräfte betrifft, zeigt sich an Gikkas Magiorkinis. Der Doktorand verließ sein Land im Jahr 2010, um an der Oxford-Universität in Großbritannien zu lehren und forschen. Der Virenforscher wäre auch an der Athener Universität geblieben, doch wirklich geworben habe keiner um ihn. Zwar wurde ihm eine Lehrstelle angeboten, doch der gesamte Bewerbungsprozess dauerte vier Jahre. Als die Zusage kam, saß Magiorkinis schon längst in Oxford und verdiente gut. "Ich würde gern die griechischen Universitäten unterstützen", sagt der 38-Jährige. Doch ihm seien nur Steine in den Weg gelegt worden. Er bot den Rektoren sogar an, für ein geringes Gehalt gleichzeitig in Oxford und Athen zu unterrichten. Doch auf solche Angebote seien die Universitäten nicht eingestellt. Was in anderen Ländern völlig normal ist, wäre in Griechenland eine Ausnahmesituation gewesen. In Oxford kann er nun in den neuesten Forschungslaboren arbeiten. Zurückkommen würde er nur, wenn sich die Verwaltung in Griechenland grundlegend verändere.

Schlimmer träfe eine Begrenzung der Studienzahl nur noch die Griechen, die sich kein Studium im Ausland leisten können. Denn wenn weniger Studenten zugelassen werden, verringert sich auch die Chance der Abiturienten, einen Studienplatz im Heimatort zu bekommen. Ein Umzug in eine entferntere Stadt oder auf eine andere Insel können sich viele griechische Familien nicht leisten. Seit der Finanzkrise leben viele Studenten wieder bei ihren Eltern, weil eine eigene Wohnung zu teuer wäre. Ein großer Teil der Generation droht, verloren zu gehen und ungelernt in Griechenland festzusitzen.

Schon jetzt hat Griechenland die höchste Rate an jungen Menschen, die weder studieren noch arbeiten. Die ökonomischen Folgen von Abwanderung und fehlender Ausbildung sehen Forscher als immens an. Abgesehen davon, dass die Gefahr besteht, in wirtschaftlich besseren Zeiten keinen Nachwuchs zu haben, gehen beispielsweise auch Steuern und Investitionen verloren. Auch die Chance auf eine bessere Qualität der Lehre verringert sich, wenn Gebildete das Land verlassen. Damit ist auch die wirtschaftliche Stabilität bedroht.

"Ich glaube, es gibt keinen Plan"

Die Zukunft der Universitäten ist ungewiss. Experten schätzen, dass sie sich ohne eine komplette Umstrukturierung nicht werden erholen können. Immer wieder wurde von verschiedenen Stellen gefordert, Studiengebühren oder Spenden einzuführen. Dies verbietet aber die Verfassung. "Wir wollten nie an unseren Studenten verdienen", sagt der Soziologie-Professor Sokratis. Nun nütze es aber sowieso nichts mehr. Die meisten Familien könnten sich keine Gebühren leisten. Die einzige Geldquelle, auf die sich die Bildungseinrichtungen stützen können, ist der bankrotte Staat. Und der zahlt nicht mehr. Sokratis hat resigniert: "Ich glaube, es gibt keinen Plan, um unsere Hochschulen zu retten."

"Ich schäme mich für mein Land", sagt Kelly Fanarioti. Sie hat den Abschluss in Kommunikation, Medien und Kultur an der Panteion Universität in Athen gemacht. Genau wie jeder zweite Jugendliche in Griechenland ist sie arbeitslos. "Jeden Tag raubt uns die griechische Regierung weitere Chancen", sagt sie über die wirtschaftliche Situation für junge Absolventen. Auch Fanarioti überlegt, ins Ausland zu gehen.

Sokratis würde ihr dazu raten. Er selbst hat zwei Töchter, die in Großbritannien studieren und arbeiten. Dort sind sie erfolgreich, in Griechenland wären sie arbeitslos.

Stefanie Diemand - Zeit Online

Read more...

Λιγότεροι φοιτητές, καλύτερα πανεπιστήμια;

Η εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα στη σύγχρονη Ελλάδα. Έτσι, σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να κάνουν μεταρρυθμίσεις και να αλλάξουν τη διαδικασία εισδοχής στα πανεπιστήμια και τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ). Η προσπάθεια των μαθητών να επιτύχουν στις εισαγωγικές εξετάσεις ξεκινά στα 15 τους έτη, με την έναρξη του Λυκείου. Η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών παρακολουθεί φροντιστήρια, τα οποία έχουν σημαντικό κοινωνικό αντίκτυπο ειδικά την εποχή της οικονομικής κρίσης αφού ενισχύουν την “παραοικονομία” και την “παραπαιδεία”, επιβαρύνουν οικονομικά τις οικογένειες και ενισχύουν τις κοινωνικές, οικονομικές και μαθησιακές ανισότητες ανάμεσα στους μαθητές. Οι πλουσιότεροι μαθητές μπορούν να παρακολουθούν περισσότερα και καλύτερης ποιότητας μαθήματα, ενώ πολλοί χαμηλόμισθοι μαθητές με δυσκολία έχουν αυτό το προνόμιο. Εν τέλει όλη η εκπαιδευτική διαδικασία στο Λύκειο περιστρέφεται γύρω από τις εισαγωγικές εξετάσεις, υποβαθμίζοντας το επίπεδο των περισσότερων μαθημάτων και των γενικών γνώσεων των μαθητών. 

Στην Ελλάδα παρατηρούμε και το εξής παράδοξο: το Υπουργείο Παιδείας καθορίζει τόσο τον τρόπο, όσο και τον αριθμό των εισακτέων, περιορίζοντας το ρόλο των πανεπιστημίων. Έτσι, παρατηρούμε σχεδόν κάθε χρόνο να αλλάζουν τα δευτερεύοντα κριτήρια εισαγωγής, όπως η εισαγωγή φοιτητών εκτός εξετάσεων. Τα τελευταία χρόνια, οι πρυτάνεις των πανεπιστημίων ζητούν επιτακτικά να υπάρξει δραστική μείωση του αριθμού των εισακτέων φοιτητών. Το αίτημά τους έχει κάποια βάση, αν και δεν αποτελεί το βασικό πρόβλημα των ελληνικών πανεπιστημίων. Το 2011 έγιναν μεγάλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στα πανεπιστήμια που αφορούσαν διάφορα θέματα, όπως την αλλαγή του τρόπου διοίκησης, την εκπροσώπηση των φοιτητών στα διοικητικά όργανα, τη διαγραφή ανενεργών φοιτητών, το άσυλο κλπ. Οι αλλαγές, παρόλο που υπόσχονταν καλύτερη ποιότητα πανεπιστημίων, ήταν στην πράξη επιφανειακές, αφού τα μεγαλύτερα προβλήματα των πανεπιστημίων έμειναν άλυτα. Αυτά είναι κυρίως η υποχρηματοδότηση, η μεγάλη αναλογία φοιτητών-καθηγητών, η οποία σε μερικά πανεπιστήμια ξεπερνά το 50 και σε πολλά ΤΕΙ το 100, καθώς επίσης και η ουσιαστικά ανύπαρκτη αξιολόγηση των καθηγητών και του προγράμματος σπουδών.

Η ενδεχόμενη μείωση του αριθμού των εισακτέων αναμένεται να επηρεάσει με διάφορους τρόπους. Καταρχάς, το θετικό είναι η καλύτερη αναλογία φοιτητών-καθηγητών. Οι σχολές θα έχουν μεγαλύτερη ευελιξία στη διαμόρφωση του προγράμματος σπουδών και θα κάνουν καλύτερη διαχείριση των φοιτητών. Επίσης, οι φοιτητές θα επιλέγουν πιο στοχευμένα τη σχολή που τους ενδιαφέρει. Τα αρνητικά είναι όμως πολλά περισσότερα! Ο αριθμός των φοιτητών είναι ένα από τα κυριότερα κριτήρια των κρατικών χρηματοδοτήσεων κι έτσι η υποχρηματοδότηση θα συνεχίσει να υπάρχει. Πολλοί νέοι που θα μείνουν εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, θα αναγκαστούν να σπουδάσουν στο εξωτερικό με όλα τα επακόλουθα που αυτό μπορεί να έχει, όπως το brain drain, διαρροή ανθρώπινου και οικονομικού κεφαλαίου κλπ. Πολλοί (κυρίως όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα) δεν θα καταφέρουν να σπουδάσουν καθόλου! Όλα αυτά σε μια εποχή που η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό νεανικής ανεργίας στην Ευρώπη και μεγάλο αριθμό από ΝΕΕΤs (νέοι εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης).

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως εξαιτίας της κρίσης, πολλοί μελλοντικοί φοιτητές επιλέγουν το πανεπιστήμιό τους με βάση τον τόπο διαμονής τους και όχι με κύριο κριτήριο το πεδίο σπουδών. Αυτό, πέρα από δυσαρεστημένους φοιτητές που ζουν με τους γονείς τους για λόγους οικονομίας, καθυστερεί την ομαλή ένταξή τους στην αυτονομία, ενώ επηρεάζει ιδιαίτερα αρνητικά τα περιφερειακά εκπαιδευτικά ιδρύματα, αφού οι περισσότεροι μαθητές επιλέγουν τα πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. 

Τα ελληνικά πανεπιστήμια παραμένουν σχετικά αξιόπιστα και έχουν καλή φήμη παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Αυτό οφείλεται τόσο στο (κατά πλειοψηφία) άρτια καταρτισμένο προσωπικό που έχουν, όσο και στο καλό επίπεδο των φοιτητών. Παρόλα αυτά, πολλοί νέοι, ψάχνουν διεξόδους για σπουδές στο εξωτερικό. Ο κύριος λόγος είναι η εύρεση εργασίας στο εξωτερικό με καλύτερη αμοιβή και οι καλύτερες συνθήκες ζωής. Δυστυχώς, η μη τυπική μάθηση δεν τυγχάνει καμιας ουσιαστικής αναγνώρισης και δεν είναι ως τώρα ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα στον πληθυσμό, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών.

Συνοψίζοντας, πιστεύω πως δεν είναι σημαντικός μόνο ο αριθμός των εισακτέων, αλλά και τα κριτήρια εισαγωγής. Για να επέλθει ουσιαστική και ποιοτική αλλαγή θα πρέπει να υπάρξει ειλικρινής, γόνιμος και παραγωγικός διάλογος ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, το Υπουργείο, τα πανεπιστήμια και την κοινωνία στο σύνολό της. Θα πρέπει να υπάρξουν καλά οργανωμένες (διαρθρωμένες) μακροπρόθεσμες πολιτικές που θα καταφέρουν να εντάξουν ομαλά και με καλούς όρους τους νέους στην αγορά εργασίας, όταν αυτοί δεν καταφέρνουν να εισέλθουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 

Read more...

Τάσεις της νεανικής ανεργίας

Η νεανική ανεργία αυξάνεται διαρκώς και θα φτάσει το 13,1% μέσα στο 2017 παγκοσμίως. 71 εκατομμύρια νέοι (15-24 ετών) είναι άνεργοι. Το 37,7% των νέων στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες ζουν με λιγότερα από $3,1/ημέρα. Είναι αυτά τα ανησυχητικά στοιχεία υπερβολικά ή εκτός πραγματικότητας; Δυστυχώς όχι! Πρόκειται για τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης “World Employment and Social Outlook 2016: Trends for Youth” που παρουσίασε η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας και παρέχει επικαιροποιημένα στοιχεία για την παγκόσμια και περιφερειακή ανεργία των νέων. Εξετάζει επίσης τα ποσοστά φτώχειας των εργαζομένων, τις ευκαιρίες αξιοπρεπούς εργασίας τόσο στις αναπτυγμένες, όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, καθώς και τις ανισότητες μεταξύ των φύλων και τις τάσεις της μετανάστευσης των νέων.

Η νεανική ανεργία αποτελεί εδώ και αρκετά χρόνια πιεστικό ζήτημα για τις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες των ευρωπαϊκών κρατών, κυρίως αυτών του Νότου. Σε αυτές τις χώρες παρατηρούνται κάποια σημάδια ομαλοποίησης και αναμένεται η μείωση του ποσοστού ανεργίας. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό ανεργίας των νέων στα 28 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να φτάσει εντός του 2017 στο 18,4% (από 19,2% το 2016 και 20,3% το 2015). Αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ανέργων νέων στην Ευρώπη αναμένεται να μειωθεί κατά μισό εκατομμύριο, από 4,7 εκατομμύρια το 2015 σε 4,2 εκατομμύρια το 2017.

Πέρα από τα καθαρά ποσοστά της ανεργίας, ένας σημαντικός παράγοντας που δεν αναλύεται συνήθως είναι πως οι νέοι υπερεκπροσωπούνται μεταξύ των ανέργων! Στην Ευρώπη, οι νέοι (15-24 ετών) αποτελούν το 10% του συνολικού εργατικού δυναμικού, ενώ ταυτόχρονα αντιπροσωπεύουν το 20% των ανέργων! Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πόσο πιο πιθανό είναι για τους νέους να βρεθούν στην ανεργία σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η αναλογία του ποσοστού ανεργίας των νέων σε σύγκριση με τους λοιπούς ενήλικες εκτιμάται σε 2,9 το 2016 σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι επιπτώσεις της μακροχρόνιας ανεργίας των νέων είναι γνωστές από αντίστοιχες έρευνες και κοινές στις περισσότερες περιοχές. Πιο σημαντικές είναι η υποβάθμιση των δεξιοτήτων, η δυσκολία απόκτησης εμπειρίας στην αγορά εργασίας, ειδικά μεταξύ των νέων που αναζητούν την πρώτη τους εργασία και η απογοήτευση που προκαλείται στους νέους. Αυτό μπορεί να έχει μακροχρόνιο αρνητικό αντίκτυπο για το μέλλον της απασχολησιμότητας και της βιοποριστικής ικανότητας των νέων, καθώς και στη συνολική παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη των κρατών.

Ένα φαινόμενο που παρατηρείται εντόνως τις τελευταίες δυο δεκαετίες στις ανεπτυγμένες χώρες είναι η μετατόπιση του ηλικιακού εύρους στην κατανομή της φτώχειας. Οι νέοι βρίσκονται πλέον σε μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας από τους ηλικιωμένους! Για παράδειγμα, το 2014 το ποσοστό των νέων εργαζομένων στα 28 κράτη της Ε.Ε. που βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας ήταν 12,9% σε σύγκριση με το 9,6% των ενηλίκων εργαζομένων ηλικίας 25-54 ετών. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα, την Ισπανία και τη Ρουμανία, όπου το ποσοστό κινδύνου φτωχοποίησης για τους νέους εργαζόμενους υπερβαίνει το 20%! Όμως, ακόμη και όταν το γενικό ποσοστό των εργαζομένων που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας είναι σχετικά χαμηλό, όπως στη Δανία και τη Σουηδία, οι νέοι εργαζόμενοι ενδέχεται να διατρέχουν τριπλάσιο κίνδυνο φτώχειας από ότι οι ενήλικες εργαζόμενοι.

Οι συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας οδηγούν όλο και περισσότερους νέους στην ημιαπασχόληση. Ενώ υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι, σε πολλές χώρες, η μερική και προσωρινή απασχόληση μπορεί να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για την εύρεση πιο σταθερών και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας, εντούτοις υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις ότι αυτό το είδος της εργασίας βελτιώνει τις πιθανότητες των νέων για τη μετάβαση στην πλήρη απασχόλησης αορίστου χρόνου, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ... Ο κύριος λόγος που οι νέοι στρέφονται σε αυτές τις μορφές εργασίας δεν είναι άλλος από την έλλειψη θέσων πλήρους ή μόνιμης απασχόλησης. Για παράδειγμα, το 2015 περισσότερο από το 1/3 των νέων εργαζομένων στα 28 κράτη της Ε.Ε. απασχολούνταν μερικώς επειδή δεν έβρισκαν μια θέση πλήρους απασχόλησης.

Η ακούσια (μη-εθελοντική) προσωρινή απασχόληση αντιπροσωπεύει το 60,5% των νέων εργαζομένων στην Ελλάδα, ενώ σε χώρες, όπως η Κύπρος, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Ισπανία, το ποσοστό ξεπερνά το 80%.  Παράλληλα, το ποσοστό της ακούσιας μερικής απασχόλησης στο σύνολο της μερικής απασχόλησης είναι περίπου 60% στην Ελλάδα και την Ισπανία. Τα υψηλά ποσοστά της ακούσιας μερικής απασχόλησης είναι στενά συνδεδεμένα με το γεγονός ότι οι νέοι που απασχολούνται με αυτή τη μορφή απασχόλησης είναι πιο πιθανό να ζουν σε συνθήκες φτώχειας παρά το γεγονός ότι κατέχουν μια θέση εργασίας, όπως τονίστηκε προηγουμένως.

Όλες οι παραπάνω αντίξοες συνθήκες και δυσκολίες στην αγορά εργασίας, έχουν οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού των Ευρωπαίων νέων που επιθυμούν να μεταναστεύσουν με σκοπό την εύρεση καλύτερης εργασίας και συνθηκών ζωής εν γένει. Αυτό παρατηρείται έντονα στη χώρα μας με τις αυξανόμενες ροές νέων μεταναστών που κατά χιλιάδες εγκαταλείπουν τη χώρα τα τελευταία χρόνια προκαλώντας φόβο για brain drain τα επόμενα χρόνια.

Καθώς τα ποσοστά ανεργίας των νέων παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά και η μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία και την αυτονομία γίνεται όλο και πιο δύσκολη, ένα αυξανόμενο ποσοστό της νεολαίας εμπίπτουν στην κατηγορία των ΝΕΕΤs (νέοι εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης), με κίνδυνο να χάσουν τις δεξιότητές τους, να υποαπασχολούνται και να αποθαρρύνονται από τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή.

Η ομαλή ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι όλα ζητήματα ζωτικής σημασίας για την υλοποίηση ενός ευήμερου, βιώσιμου και δίκαιου κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος σε όλο τον κόσμο. Οι νέοι αποτελούν ένα σημαντικότατο κομμάτι της κοινωνίας, αφού αντιπροσωπεύει περισσότερο από 18% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς και περισσότερο από 15% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Κατά συνέπεια, η αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η νεολαία στην αγορά εργασίας και την κοινωνία γενικότερα είναι επιτακτική, όχι μόνο για την ευημερία των ίδιων των νέων μόνο, αλλά και για να εξασφαλιστεί η βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και η βελτίωση της κοινωνικής συνοχής σε όλο τον κόσμο. Οι νέοι αποτελούν την πιο σημαντική επένδυση της χώρας τους και τα ταλέντα, οι δεξιότητες και οι ικανότητές τους δεν θα πρέπει να παραμένουν αναξιοποίητες!

Read more...

Πολιτικές για τη νεολαία κατά τη Μαλτέζικη Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Με τον ερχομό του 2017, η Μάλτα ανέλαβε την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το επόμενο εξάμηνο. Κατά τη διάρκεια της εξάμηνης αυτής περιόδου, η Προεδρία προεδρεύει των συνεδριάσεων σε κάθε επίπεδο του Συμβουλίου, συμβάλλοντας στην εξασφάλιση της συνέχειας των εργασιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Παράλληλα, κατά τη διάρκεια της Μαλτέζικης Προεδρίας υπάρχει μια ατζέντα για τον τομέα της νεολαίας, η οποία θα κυριαρχήσει των εργασιών του Συμβουλίου. Αξίζει να τονιστεί πως είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που η Μάλτα αναλαμβάνει αυτό το ρόλο, ενώ ταυτόχρονα ολοκληρώνεται ακόμα ένα τρίο Προεδριών (Ολλανδία-Σλοβακία-Μάλτα).

Η Μαλτέζικη Προεδρία προωθεί μια θετική ατζέντα και επιδιώκει να προωθήσει βιώσιμες λύσεις. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν έξι τομείς προτεραιότητας:

• Μετανάστευση
• Ενιαία αγορά
• Ασφάλεια
• Κοινωνική ένταξη
• Ευρωπαϊκή γειτονία
• Ναυτιλία

Στον τομέα της νεολαίας, η Μαλτέζικη Προεδρία θα επικεντρωθεί στο ρόλο του youth work στην υποστήριξη της ανάπτυξης των βασικών δεξιοτήτων των νέων, διευκολύνοντας την επιτυχή μετάβασή τους στην ενήλικη ζωή, την ιθαγένεια και την επαγγελματική ζωή, περιλαμβανομένων και εκείνων που κινδυνεύουν από περιθωριοποίηση, προκειμένου να εκπονήσει τα σχετικά συμπεράσματα του Συμβουλίου. Επιπλέον, η Μαλτέζικη Προεδρία σκοπεύει να ολοκληρώσει τον πέμπτο κύκλο του τρίο Δομημένου Διαλόγου στην ενεργοποίηση των νέων ανθρώπων να συμμετάσχουν σε μια ποικιλόμορφη, συνδεδεμένη και χωρίς αποκλεισμούς Ευρώπη, καθώς και να εργαστούν προς την κατεύθυνση του καθορισμού των προτεραιοτήτων για το επερχόμενο τρίο Προεδριών.

Η Μαλτέζικη Προεδρία χαιρετίζει, επίσης, την ενδιάμεση αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με τη “Στρατηγική της ΕΕ για τη Νεολαία (EU Youth Strategy)” και έχει ως στόχο να ανταποκριθεί σε αυτό με τη βοήθεια των συμπερασμάτων του Συμβουλίου. Χαιρετίζει επίσης την πρώτη φάση της νέας “Πρωτοβουλίας για τη Νεολαία (Youth Initiative)” της Επιτροπής και προτίθεται να υιοθετίσει τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή.

Βασική κατευθυντήρια αρχή της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον τομέα της νεολαίας είναι η διασφάλιση του δικαιώματος των νέων να συμμετέχουν στην ανάπτυξη των πολιτικών που τους αφορούν. Προς την κατεύθυνση αυτή, έχει καθιερωθεί από το 2009 ο Δομημένος Διάλογος με τους νέους και τις οργανώσεις νεολαίας. Ο Δομημένος Διάλογος εφαρμόζεται σε 18-μηνους κύκλους και περιλαμβάνει διαβουλεύσεις σε όλα τα κράτη μέλη, στη βάση της γενικής προτεραιότητας που θέτει το κάθε τρίο προεδρίας. Με τη Μαλτέζικη Προεδρία ολοκληρώναι ο 5ος κύκλος του Δομημένου Διαλόγου. Τα συμπεράσματα της διαδικασίας του Δομημένου Διαλόγου θα διαμορφώσουν την ατζέντα της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Νεολαίας. Σε αυτή θα συμμετέχουν εκπρόσωποι οργανώσεων νεολαίας και κυβερνητικοί παράγοντες προερχόμενοι από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, τις χώρες της Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών, καθώς και αρκετοί εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας και άλλων αρμόδιων φορέων.

Όλες οι παραπάνω δραστηριότητες εποπτεύονται και καθοδηγούνται από το Συμβούλιο Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Συμβούλιο αυτό αποτελείται από τους υπουργούς Παιδείας, Νεολαίας, Πολιτισμού και Αθλητισμού και συνεδριάζει τρεις έως τέσσερις φορές το χρόνο και λαμβάνει υπόψη του τις συστάσεις που θα του υποβληθούν στα σχετικά ζητήματα.

Η Μαλτέζικη Προεδρία έρχεται σε μια πολύ κρίσιμη και κομβική περίοδο για όλη την Ευρώπη και τον δυτικό κόσμο. Τα ζητήματα της μετανάστευσης, της ασφάλειας και της γειτονίας είναι ιδιαίτερα σημαντικά και θα συνεχίσουν να μας απασχολούν. Η τρομοκρατία συνεχίζει να υπάρχει και να σπέρνει το φόβο σε πολλές χώρες της Ευρώπης, η ανεργία συνεχίζει να απειλεί την κοινωνική σταθερότητα και συνοχή, ιδίως στο νότο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη αυτές τις προκλήσεις και να δράσουν αποφασιστικά υποστηρίζοντας τη νεολαία της ηπείρου. Ειδάλλως, οι εξελίξεις σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο θα είναι δυσάρεστες και το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα δεχθεί ανεπανόρθωτα πλήγματα...

Read more...

2017: Έτος εξελίξεων

Το 2016 ήταν μια πολύ δύσκολη χρονιά σε παγκόσμιο επίπεδο. Η τρομοκρατία εξαπλώθηκε σε περισσότερες χώρες τις Ευρώπης με μεγάλα χτυπήματα και νέους τρόπους δράσης (Νίκαια, Βρυξέλλες, Βερολίνο), το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η προσφυγική κρίση συνεχίστηκε αμείωτη.

Όλα, όμως, αυτά τα προβλήματα θα συνεχίσουν να μας απασχολούν και το 2017! Οι βίαιες συγκρούσεις στη Συρία συνεχίζονται, ενώ η εκεχειρία που έχει τεθεί σε ισχύ σε μεγάλο μέρος της συριακής επικράτειας μπορεί να “σπάσει” σε ελάχιστο χρόνο. Οι δυνάμεις του Bashar al-Assad δείχνουν να ελέγχουν την κατάσταση πλέον, όμως όλα είναι ρευστά, ειδικά αν λάβουμε υπόψη την ανάμιξη Ρωσίας και Τουρκίας στο εσωτερικό της Συρίας. Οι ρωσοτουρκικές σχέσεις δοκιμάζονται εντόνως και παρά τις δυο ευθείες προκλήσεις από τουρκικής πλευράς (κατάρριψη ρωσικού Sukhoi Su-24M και δολοφονία Ρώσου πρέσβη στην Άγκυρα) η Ρωσία φαίνεται να μην είναι διατεθειμένη να διαταράξει τη συνεργασία μεταξύ των δυο χωρών με κάποια επιθετική ή πολεμική ενέργεια, αλλά να προωθήσει την εδραίωσή της στη Συρία και τη στήριξη στον Assad με ταυτόχρονη οπισθοχώρηση των τουρκικών αιτημάτων για εδαφική επέκταση σε Συρία και Ιράκ.

Η Τουρκία αποτελεί μεγάλο ερωτηματικό για το νέο έτος. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του καλοκαιριού και με τις “εκκαθαρίσεις αντιφρονούντων” του Recep Tayyip Erdoğan σε στρατό, δημόσιο και δικαιοσύνη να συνεχίζονται, το συνταγματικό δημοψήφισμα την άνοιξη έρχεται για να πολώσει περισσότερο την ήδη τεταμένη κατάσταση στη χώρα που βάλλεται από συνεχόμενα τρομοκρατικά χτυπήματα. Οι πολίτες θα κληθούν να αποφασίσουν για την τροποποίηση 18 άρθρων του τουρκικού Συντάγματος. Οι πιο σημαντικές τροποποιήσεις περιλαμβάνουν την αλλαγή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία, την αύξηση του αριθμού των κοινοβουλευτικών εδρών από 550 σε 600 και τις μεταρρυθμίσεις στο Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων. Υπέρ του δημοψηφίσματος έχει ταχθεί (πέρα από το κυβερνόν ΑΚΡ) το εθνικιστικό ΜΗΡ, ενώ αντίθετα είναι το κεμαλικό CHP και το φιλοκουρδικό HDP. Δεν είναι λίγοι, άλλωστε, αυτοί που υποστηρίζουν πως οι μαζικές διώξεις στην Τουρκία έχουν ως κύριο στόχο να αποδεκατιστεί η αντιπολίτευση και να επικρατήσει εν τέλει το θέλημα το Erdoğan. Το 2010 στο προηγούμενο δημοψήφισμα, τα πράγματα ήταν απλά για τον Τούρκο Πρόεδρο, αφού το 58% των πολιτών ενέκριναν τις μεταρρυθμίσεις του. Σήμερα, επτά χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει στην τουρκική κοινωνία και οι έως τώρα σφυγμομετρήσεις δεν δίνουν ξεκάθαρο αποτέλεσμα. Ενδεικτική είναι και η αποστασιοποίηση πολλών πρώην συνεργατών του Erdoğan που αποσύρθηκαν ακούσια ή εκούσια από την πολιτική σκηνή και τον ενεργό ρόλο σε αυτήν, κατηγορώντας των Erdoğan για ολοκληρωτισμό και αυταρχισμό.

Οι εξελίξεις στην Τουρκία είναι άμεσα  συνυφασμένες με το προσφυγικό και τη διαχείρισή του. Η Τουρκία αποτελεί μια από τις χώρες που φιλοξενούν τους περισσότερους πρόσφυγες (περίπου 2,5 εκατομμύρια), αλλά παράλληλα και “πέρασμα” στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας φυσικά. Οι ροές προσφύγων δύσκολα θα ανακοπούν αν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή σκηνικού στις εμπόλεμες περιοχές της Συρίας και άλλων χωρών, καθώς και αν δεν υπάρξει ολοκληρωμένη και ουσιαστική παρέμβαση των ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών στη διαχείριση και ασφαλή μετεγκατάσταση των προσφύγων.

Η τρομοκρατία είναι άλλο ένα σημαντικό κεφάλαιο που θα συνεχίσει να μας απασχολεί. Πλέον έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας τα πολύνεκρα τρομοκρατικά χτυπήματα σε διάφορες πόλεις και χώρες. Οι τρομοκράτες βρίσκονται συνήθως ένα βήμα μπροστά αιφνιδιάζοντας τις αρχές και πραγματοποιώντας επιθέσεις με πρωτότυπους τρόπους (με φορτηγά, χρησιμοποιώντας παιδιά κτλ). Αυτό δεν σημαίνει πως έχουν εγκαταλείψει τις “παραδοσιακές” μεθόδους, όπως ένοπλες επιθέσεις, καμικάζι-αυτοκτονίας, παγιδευμένα αυτοκίνητα, αεροπειρατείες κλπ. Οι αρχές ασφαλείας σε όλο τον κόσμο δείχνουν ανίσχυρες να αντιμετωπίσουν τους φονταμενταλιστές που στο όνομα του ιερού πολέμου είναι έτοιμοι να σκοτώσουν και να σκοτωθούν. Ειδικά οι αναφορές για ύπαρξη ισλαμιστικών τρομοκρατικών πυρήνων σε χώρες της δυτικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, δείχνουν πως ο κίνδυνος δεν είναι εισαγόμενος, αλλά προέρχεται εκ των έσω. Αυτό τον κάνει δυσκολότερα διαχειρίσιμο και αποτρέψιμο…

Η Ευρώπη το 2017 αναμένεται να αλλάξει ριζικά! Η άνοδος της ακροδεξιάς είναι καταφανέστατη σχεδόν σε όλες τις χώρες και αναμένεται να αποτυπωθεί στις κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις των επόμενων μηνών. Στις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές του φθινοπώρου, η Angela Merkel καλείται να αντιστρέψει το εναντίον της κλίμα που καλλιεργείται από δεξιότερα και αριστερότερα κόμματα και να αποτρέψει μεγαλύτερη άνοδο του AfD. Η επαναδραστηριοποίηση του Martin Schulz στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Γερμανίας αναμένεται να επιφέρει αλλαγές στη συνεργασία μεταξύ του συντηρητικού CDU και του σοσιαλιστικού SPD και η αλλαγή συμμαχιών-συνασπισμών δεν αποκλείεται. Εξίσου σημαντικές είναι και οι γαλλικές προεδρικές εκλογές του Απριλίου. Σε αυτές αναμένεται να επικρατήσει ο François Fillon των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικάνων στο δεύτερο γύρο απέναντι στην ακροδεξιά Marine Le Pen του Εθνικού Μετώπου, ενώ το σοσιαλιστικό PS δεν έχει εκλέξει ακόμα υποψήφιο.

Πέρα, όμως, από τις “υπερδυνάμεις” της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκλογές θα έχουμε τον Μάρτιο και στην Ολλανδία, όπου το εθνικιστικό PVV του  Geert Wilders προηγείται σημαντικά στις δημοσκοπήσεις! Στα γειτονικά Βαλκάνια, τον Απρίλιο θα έχουμε προεδρικές εκλογές στη Σερβία, τον Ιούνιο κοινοβουλευτικές εκλογές στην Αλβανία και το Νοέμβριο προεδρικές εκλογές στη Σλοβενία. Ανεξάρτητα από τα επιμέρους αποτελέσματα των εκλογών, σημαντικό θα είναι το επόμενο διάστημα για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση, αφού η διαδικασία ίσως προκαλέσει περαιτέρω τριγμούς ανάμεσα στα κράτη-μέλη και αποτελέσει έναυσμα για νέες αποχωρήσεις. Η πολιτική και κοινωνική αστάθεια στην Ιταλία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τη συνοχή της Ένωσης.

Η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει πολλά σημαντικά ζητήματα. Η τρομοκρατία και το προσφυγικό αναφέρθηκαν ήδη. Εκκρεμούν όμως ακόμα τα ζητήματα της Ουκρανίας και της Κύπρου. Η de facto προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία δύσκολα θα αλλάξει και πλέον αναζητούνται διπλωματικές οδοί ώστε να ομαλοποιηθεί η κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία, όπου ακόμα μαίνονται μάχες. Από την άλλη, οι συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού βρίσκονται σε κομβικό σημείο και αναμένονται εξελίξεις παρ’ όλο που δύσκολα θα βρεθεί κοινά αποδεκτή λύση ανάμεσα στην Κυπριακή Δημοκρατία, την Ελλάδα και την Τουρκία.

Οι εξελίξεις που έρχονται είναι παγκόσμιες και δεν αφορούν μόνο την ευρωπαϊκή ήπειρο. Η ορκωμοσία του Donald Trump στις 20 Ιανουαρίου δεν θα σημάνει μόνο την αλλαγή εξουσίας στο Λευκό Οίκο, αλλά και την αλλαγή στρατηγικής των ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική, την αλλαγή στάσης και συσχετισμών σε διάφορα γεωπολιτικά ζητήματα. Τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τείνουν να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση Ε.Ε.-ΗΠΑ, ιδίως μετά τις αναφορές για στενή συνεργασία του Trump με τον Vladimir Putin κατά τη διάρκεια των αμερικανικών εκλογών…

Όλα δείχνουν πως το 2017 θα είναι ένα “ενδιαφέρον” έτος με πολλές εξελίξεις σε διάφορα επίπεδα. Ένα έτος όπου πολλά από όσα έχουμε δεδομένα εδώ και χρόνια θα αλλάξουν. Ένα έτος όπου θα δοκιμαστούν οι αντοχές πολιτών, πολιτικών και δομών στην Ευρώπη, την Αμερική και τον κόσμο γενικότερα. Πολλοί αναλώνονται σε καταστροφολογία και δυσοίωνες προβλέψεις. Το γεγονός είναι πως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το 2017 θα μείνει στην ιστορία…

Read more...